Aşı önceliği doğru yapıldı mı?

+A -A

16:16 16-06-2021

Aklayanlar

Koronavirüs aşılamaları tüm dünyada hızla devam ediyor. Türkiye’de aşılama süreci, Sağlık Bakanı ve Bilim Kurulu Üyelerinin 13 Ocak’ta aşılanmasıyla başladı. Toplumsal aşılamaya geçilen 14 Ocak tarihinde sırasıyla sağlık çalışanları, yaşlı, engelli, koruma evleri gibi yerlerde kalanlar, buralarda çalışanlar ve 65 yaş üstü bireyler ile aşılamaya devam edildi. Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan aşı öncelik sırasının doğru olduğunu savunanlar, önceliğin hastalığa maruz kalma, hastalığı ağır geçirme ve bulaştırma riskleri göz önüne alınarak belirlendiğini ifade ediyor.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca:
“Bilim Kurulumuz aşılama stratejisi üzerindeki çalışmalarını yürütmektedir. Riskli grupların tespiti ve önceliklendirilmesi, yoğun hasta yükü altında tüm enerjisini harcamakta olan sağlık personelimizin aşılama kampanyasında yeniden organizasyonu, lojistik yönetimi dahil detaylı bir planlama yapılmaktadır. Aşı dağıtım planlamasında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından dikkat çekilen insan hakları, eşitlik, adalet ve meşruiyet çerçevesinde bir dağıtım çerçevesinin oluşturulmasına çalışılmaktadır. Bu çerçevenin temelini oluşturan etik ilkeler arasında maksimum fayda sağlanması, sağlık eşitsizliklerinin azaltılması, aşının adil, şeffaf ve kanıta dayalı dağıtılmasının sağlanması bulunmaktadır.”

Türk Tabipleri Birliği Covid–19 İzleme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Sinan Adıyaman:
“Türkiye’de toplum bağışıklığını sağlamak için 120 milyon doz aşı gerekiyor. Ama ilk etapta ölüm oranlarının durdurulması ve 65 yaş üzeri kişilerin korunmasını sağlamak için Sağlık Bakanlığı’nın öncelik sıralaması yerinde bir planlama. Öncelikle sağlık çalışanları ve risk grubunun aşılanması gerekiyor. Ancak bu gruba da risk değerlendirmesi yapılarak uygulanmalı. Öncelikle 80 yaş ve üstü kişiler sonrası 65- 80 yaş olarak yapılabilir.”

Ahmet Görmek Er, Murat Gökova:
“Amerika Birleşik Devletleri Aşı Uygulamaları Tavsiye Kurulu (ACIP) aşı temininin kısıtlı olacağı ilk dönem için sağlık çalışanları, kritik meslek grupları, yüksek riskli tıbbi sorunları olan yetişkinler ve 65 yaş ve üzeri yetişkinlerden oluşan dört ana risk grubu belirlemiş.

DSÖ raporunda, eğer toplumun %1-10’u aşılanabilecekse sağlık hizmetlerini devam ettirecek sağlık personelinin ve hastalığa bağlı komplikasyonların ve ölüm oranlarının yüksek olacağı ileri yaş gruplarının önceliklendirilmesi öneriliyor. Aşı bulunabilirlik oranı %11-20’e çıktığında ilk iki gruba ek olarak altta yatan başka hastalıkları olan ya da ağır hastalık açısından riskli olabilecek hastalıkları olan bireylerin, göçmenler ve evsizler gibi hassas popülasyonların ve ana okulu ya da ilköğretim gibi uzaktan eğitimin teknik olarak zor olacağı koşullarda hizmet veren öğretmenlerin ve okul çalışanlarının öncelikli olarak aşılanması öneriliyor. Aşılanma oranı %21-50’ye çıktığında ilk gruplara ek olarak, diğer sağlık çalışanları ve okul personellerinin, sağlık ve eğitim sektörleri haricinde belirlenecek kritik meslek gruplarının, gebelerin, aşı üretiminde çalışan sağlık personelinin ve kendini fiziki olarak Covid-19’dan koruması zor olan diğer meslek gruplarının aşılanması öneriliyor.”

Karalayanlar

Bir yanda aşı oranı %1 olan Afrika, bir yanda aşı öncelik sıralamasını kaldırdığını ya da aşı sırasının çocuklara geldiğini duyuran Avrupa ülkeleri var. Türkiye’de ve dünyada aşı öncelik sıralaması benzerlik gösterse de sıralamaya itiraz edenler mevcut. Aşı öncelik sırasına sağlık çalışanlarından başlanmasının doğru bir karar olduğunda herkes hemfikir. Sonrasındaki sıralamaların problemli olduğunu savunanlar, çalışan insanların öncelikli olarak aşılanması gerektiğini dile getiriyor.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Pandemi Çalışma Grubu Üyesi ve Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Feride Aksu Tanık:
“Sağlık emekçileri en çok risk altındaki gruptu ve aşılama doğru bir tercihle onlardan başladı. Ölümleri azaltmak için de yüksek yaş gruplarından başlandı. Geldiğimiz süreçte hastalığın toplumdaki yaygınlığına bakarsak genç yetişkinlerde vakaların yüksek olduğunu görüyoruz. Bunun nedeni de ekonominin çarkları dönsün diye insanların üretim yerlerine korunmaksızın gönderilmesi oldu. Eğer üretimi durdurmayıp, sosyal destek sunmayıp insanları zorla çalıştırıyorsak; mezbahalarda, fabrikalarda, işliklerde, hastanelerde insanlar çalıştırılıyorsa devlet onları korumakla yükümlüdür. Türkiye bir an önce çalışan insanları aşılamalı, aşı programında da öncelikler buna göre düzenlenmeli. Yani hayatı eve sığmayanlar aşılanmalı.”

TTB Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut:
“Sağlık Bakanlığının yayımladığı 4 aşamalı bir aşı takvimi vardı, buna uyulmadığını görüyoruz. Bu şöyle bir karmaşa yaratıyor. Özellikle son dönemde turistlerle ilgili gelişen kaygı. Turizm bölgesinde çalışan insanlarımızı hangi kategoriden soktuklarını bilemiyoruz. Türkiye’de aşı tablosu yer yer aksadı. Bu da iyi planlanmamış demektir. Birçok kategoriye daha sonra öncelik tanıdılar. Halbuki Türkiye’de öncelik tanınması gereken grup açıkça öğretmenler ve işçilerdir. Bulaş mekanları insanların kalabalık olarak yaşadıkları yerler. Fabrikalarda, organize sanayi bölgelerinde çalışan işçilere öncelik verilmesi gerekir.”

TTB Aile Hekimliği Kolu Başkanı Dr. Emrah Kırımlı:
“Aşı sırası karıştı, kime ne zaman nerede aşı yapılacağı bilinmiyor. Öğretmenlere Şubat'ın başında aşı açılacaktı, daha yeni açılmaya başladı, o da her öğretmene de açılmadı. Polislere aşı hakkı geldi, ama onlarda yaş gruplarına ayrılmış. Kim ne zaman nerede aşı olacak, kimin aşı sırası geldi takip etmek mümkün değil. İnsanların aşı hakkının olup olmamasını bilmesi şu anda çok zor. Sağlık Bakanlığı en başta açıkladığı aşı sırasını bozdu. Yeni sırayı da duyurmadı, bilmiyoruz.”

Nagehan Alçı, Gazeteci:
“Bakanlıkların yanı sıra zabıta ve özel güvenlik görevlilerinin öğretmenlerden önce aşılanması da tuhaf gelmiyor mu size mesela? Bakanlık memurları, zabıta ve özel güvenlik görevlileri önemsiz oldukları için değil. Elbette hepsi teker teker çok kıymetli ve toplumda önemli görevler icra ediyorlar. Ancak bu gruplar kendilerini maske ve mesafe ile koruyarak bir süre daha görevlerine devam edebilme olanağına sahipken öğretmenler aşılanmadığı için çocuklar evde kalmaya devam ediyor.”

Gerçek Ne?

16 Haziran 2021 itibariyle Türkiye geneli toplam yapılan aşı sayısı: 36 milyon 781 bin 141

En az bir doz verilen kişi sayısının ülke nüfusuna oranı: %26,8

Türkiye 7 günlük yeni vaka ortalaması: 5.970

Aşı uygulanacak grup sıralaması
Birinci Aşama: Sağlık kurumunda çalışanları, yaşlı, engelli, koruma evleri gibi yerlerde kalanlar ve çalışanlar, 65 yaş üstü bireyler

İkinci Aşama: Hizmetin sürdürülebilmesi için öncelikli sektörler (Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, kritik görevlerdeki kişiler, zabıta, özel güvenlik, Adalet Bakanlığı, cezaevleri, eğitim sektörü, gıda sektörü çalışanları, taşımacılık sektöründe çalışanlar), 50-65 yaş arası

Üçüncü Aşama: Kronik hastalığı olanlar (40 yaştan itibaren) ve diğer gruplar (Sırasıyla 40 yaştan itibaren)

Dördüncü Aşama: Aşılanma sırası geldiği halde zamanında aşı yaptırmayanlar

Sağlık Bakanlığı Sıkça Sorulan Sorular
“Neden önceliklendirme yapılıyor?”
“Covid-19 aşılamasında gruplar; hastalığa maruz kalma, hastalığı ağır geçirme ve bulaştırma riskleri göz önüne alınarak belirlenmiştir. Grupların aşılanması tamamlandığında T.C. Sağlık Bakanlığı isteyen herkesin aşıya ulaşabilmesini planlamaktadır.”

“Neden 65 yaş üstü kişilere Covid-19 aşısının öncelikli olarak yapılması planlanıyor?”
“65 ve üstü yaştaki kişilerde Covid-19’u ağır geçirme ve hastaneye yatış, hatta ölüm riski daha yüksek olduğu için aşı bu yaş grubuna öncelikli olarak uygulanacaktır.”

Aşı ilerleme takvimi
Sağlık Bakanı ve Bilim Kurulu Üyelerinin Aşılanması: 13 Ocak 2021

Birinci aşama başlama tarihi: 14 Ocak 2021

İkinci aşama başlama tarihi: 13 Şubat 2021

Üçüncü aşama başlama tarihi: 10 Haziran 2021

SGK'ya kayıtlı tüm çalışanlar 14 Haziran 2021 itibarıyla aşı randevusu alabiliyor.

35 yaş ve üstü tüm vatandaşlar 17 Haziran 2021 itibarıyla aşı randevusu alabiliyor.

Dünyada aşı sayıları
Covid-19 aşı verilerinin derlendiği Ourworldindata.org sitesine göre (16.06.2021), Çin 923 milyon 910 bin doz ile en fazla aşı yapılan ülke olurken, Çin'i 311 milyon 890 bin ile ABD, 255 milyon 310 bin ile Hindistan, 80 milyon 270 bin ile Brezilya izledi. İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Meksika’dan sonra Türkiye toplam aşı sayısı bakımından dünyada 12. sırada yer alıyor.

16 Haziran 2021 itibariyle ülke geneli toplam yapılan aşı sayısı: İngiltere 72 milyon 040 bin 763, Almanya 63 milyon 674 bin 542, İsrail 10 milyon 632 bin 264, Avustralya 5 milyon 931 bin 245, Güney Afrika 1 milyon 871 bin 987, Orta Afrika Cumhuriyeti 42 bin 644

En az bir doz verilen kişi sayısının ülke nüfusuna oranları: İngiltere %63, İsrail %59,8, Almanya %48,9, Avustralya %20,4, Güney Afrika %1,1, Orta Afrika Cumhuriyeti %0,75

Almanya 7 günlük yeni vaka ortalaması: 1.819

Dünyada aşı önceliği örnekleri
Almanya:
Birinci grup: 80 yaş üstü kişiler, bakım evlerindeki kişiler, yoğun bakım ünitelerinde, acil servislerde ve kurtarma hizmetlerinde görevli personel

İkinci grup: 70-80 yaş arası kişiler, trizomi 21, demans hastaları, nakil bekleyen hastalar, kreş ve ilkokul personeli

Üçüncü grup: 60-70 yaş arası kişiler, tıbben yatkın kişiler, polis ve itfaiye, gıda perakendeciliği çalışanları

Dördüncü grup: Şiddetli bir Covid 19 hastalığına yakalanma riski daha düşük olan herkes.

İngiltere:
Sırasıyla ön saflardaki sağlık ve sosyal bakım çalışanları, yaşlılar için bakım evinde kalanlar ve çalışan personel, 80 yaş ve üstü, 75 yaş ve üzerindekilerin tümü, 70 yaş ve üstü ve klinik olarak son derece hassas (kanser, şeker, demans, kalp hastaları, böbrek yetmezliği, ciğer hastalıkları, tedavi nedeniyle bağışıklığı zayıflamış kişiler vb.) bireylerin tümü, 65 yaş ve üzerindekiler, risk altındaki gruptakiler, 60 yaş ve üzerindekiler, 55 yaş ve üzerindekiler, 50 yaş ve üzerindekiler ve nüfusun geri kalanı.

Avustralya:
Grup 1a: Karantina ve sınır çalışanları, Aile Hekimliği solunum klinikleri ve Covid-19 test tesisleri personeli, ambülans personeli, paramedikler, yoğun bakım ve acil servis personeli ile klinik ve ek destek personeli dahil ön safta risk altında çalışan sağlık personeli, yaşlı bakımevi personeli ve sakinleri, engelli bakımevi çalışanları, engelli bakımevinde kalan engelliler.

Grup 1b: 70 yaş üstü yetişkinler, tüm diğer sağlık çalışanları, 50 yaş ve üstü Aborijin ve Torres Strait Adası halkı, belirtilen sağlık sorunu olanlar ya da önemli seviyede engeli olanlar, savunma, polis, itfaiye, acil servis ve et işleme çalışanları dahil kritik görevdeki ve yüksek risk altındaki çalışanlar, karantina ve sınır çalışanlarının hane halkı temaslıları

Grup 2a: 50 yaş ve üstü yetişkinler, 18-49 yaş aralığındaki Aborijin ve Torres Strait Adası halkı yetişkinleri, diğer kritik görevdeki ve yüksek risk altındaki çalışanlar.

Faz 2b:18-49 yaş aralığında kalan nüfus, önceki fazlarda aşılanmayan Avustralyalılar.

Dünyada 18 yaş altı aşılanma durumu
Almanya'da 7 Haziran’da koronavirüse karşı yapılan aşılarda öncelik uygulaması kaldırıldı, 12 yaş ve üzerinde olan herkesin aşı olabiliyor.

İsrail’de 6 Haziran’da 12-15 yaş arasındaki çocuklara koronavirüs aşısı yapılmaya başlandı. İsrail'in yanı sıra farklı ülkelerde çocukların aşılanmasına ilişkin planlar açıklandı. Macaristan, 10 Mayıs’ta16 ila 18 yaşındakileri aşılamaya başlarken, Polonya, 12-15 yaş arasındaki çocukları koronavirüsüne karşı aşılamaya 7 Haziran’da başladı. Fransa'da 12 ila 18 yaş arasındaki çocukların 15 Haziran’dan itibaren aşılanmaya başlandı.