Hizmet pasaportu olarak bilinen gri pasaport, Türkiye’den devlet adına yurt dışına göreve yollanan kişilere veriliyor. Eğer o görevlinin siyah (diplomatik) ya da yeşil (hususi) pasaportu yoksa görev için gri pasaport ile ülkeden çıkış sağlayabiliyor. Gri pasaportların kimlere verileceği 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nda yer alıyor.
Üzerinden hizmet damgası bulunan bu pasaportlar, söz konusu kanun maddesi uyarınca “diplomatik" veya "hususi" damgalı pasaport verilmesi mümkün olmayan kimselere, hükümetçe, hususi idarelerce veya belediyelerce resmi vazife ile dış ülkelerde göreve alındıklarında veriliyor.
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün 9 Mart 2018 tarihinde yayımladığı 'İkinci Nesil Pasaport Uygulama Talimatı'nın 26'ncı maddesinde 'Belediyelerin yurtdışında görevlendireceği kurum dışı kişiler için yapılacak hizmet pasaportu talepleri; belediye meclis kararı, valilik oluru ve belediye başkanı ya da yetki vereceği kişi tarafından imzalanmış hizmet damgalı pasaport talep formu ile başvurulması halinde karşılanacaktır' hükmü yer alıyor.
Buna göre "Belediyelerin sivil toplum kuruluşlarıyla gerçekleştireceği işbirliği çerçevesinde kamu görevlisi olmayan kişiler için 'hizmet damgalı pasaport' talebinde bulunabilmesi için sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği protokolü yapması, belediye meclisi kararı alması, alınan bu kararı mahalli mülki idare amirine onaylatması, belediye başkanı ya da yetki vereceği kişi tarafından imzalanmış hizmet damgalı pasaport talep formu ile valiliğe başvuruda bulunması" gerekiyor.
İçişleri Bakanlığı, Malatya'da Yeşilyurt Belediyesi ile bir dernek arasındaki protokol kapsamında gri pasaport düzenlenerek yurt dışına giden bazı kişilerin geri dönmediği iddiası ile ilgili olarak 12 Mart'ta soruşturma başlattı. İlgili Vali Yardımcısı, Nüfus ve Vatandaşlık İl Müdürü ve 2 kamu görevlisi toplam 4 kişinin, olayda sorumlulukları bulunduğu gerekçesiyle görevden uzaklaştırıldığı açıklandı.
Türkiye İçişleri Bakanlığı Basın Açıklaması:
“Belediyeler aracılığıyla kamu görevlisi olmayan kişilere hizmet damgalı pasaport sağlanarak yurt dışına çıkış yapmalarına yönelik, 12 Mart tarihinde Bakanlığımızca başlatılan soruşturma genişletiliyor. Bu kapsamda, Balıkesir Gömeç, Adıyaman Gölbaşı, Burdur Yeşilova, Yozgat Yerköy, Urfa Suruç, Ordu Korgan belediyelerince “dans (folklor) gösterisi”, “kültür turu”, “gençlik programları” adı altında sivil toplum kuruluşları ile işbirliği protokolü düzenlenerek, yurt dışına kişiler gönderildiği tespit edilmiştir. Söz konusu olaylarla ilgili Bakanlığımızca Mülkiye Müfettişi görevlendirilerek, soruşturma başlatılmıştır. Bakanlığımızca, belediyelere imkan sağlayan mevzuatın suiistimalinin önlenmesi amacıyla tedbirleri arttırıcı yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, mahalli idarelerce yurtdışına görevlendirilen kamu personeli olmayan kişilere hizmet damgalı pasaport düzenlenmesi uygulaması geçici olarak durdurulmuştur.”
Ankara Emniyet Müdürlüğünün Twitter hesabından yapılan açıklamaya göre, Göçmen Kaçakçılığıyla Mücadele ve Hudut Kapıları Şube Müdürlüğünce, belediyelere "kültür turu" adı altında proje sunan 6 kişinin, kültür ve spor amaçlı aldıkları gri pasaportlarla yurt dışına çıkardıkları kişileri Türkiye'ye geri getirmedikleri belirlendi. Gözaltına alınan 6 şüpheliden 2'si cezaevine gönderildi.
Malatya Valiliği:
"Valiliğimizin 11 Mart 2021 tarihli yazısıyla gerek söz konusu iddiaların gerekse 2019, 2020 ve 2021 yıllarında belediyeler ile sivil toplum kuruluşları arasında imzalanan protokollere, Hizmet Damgalı Pasaport işlemlerinin incelenmesi için mülkiye müfettişi görevlendirilmesi talep edilmiş olup, İçişleri Bakanlığımızca görevlendirilen müfettişlerce yürütülen inceleme işlemleri halen devam etmektedir."
Yeşilyurt Belediyesi:
“Son günlerde, kamuoyunda Belediyemiz ile ilgili iddialar çerçevesinde, 4 Şubat 2020 tarihli Meclis kararı ile gerçekleştirilen gezi programıyla ilgili iç soruşturma başlatılmış olup, soruşturmanın selameti için, soruşturmada ismi geçen Belediye Başkan Yardımcısı görevinden alınmıştır.”
Bingöl Belediyesi:
“Bahse konu proje bugüne kadar belediye meclisimizde gündeme gelmediği gibi bu doğrultuda alınan hiçbir meclis kararı veya hayata geçirilen hiçbir proje de yoktur. Olayın gündeme gelişinin hemen akabinde ilgili personel (Ali Ayrancı) hakkında soruşturma başlatılıp, görevden uzaklaştırılmıştır.”
Almanya İçişleri Bakanlığı:
“Federal polis, Ocak 2021'den itibaren, Türk emniyeti ile yakın bilgi alışverişine girmiş ve 25 Ocak'ta, Bayvera'nın Yukarı Pfalz Bölgesi Başsavcılığı tarafından, uluslararası insan kaçakçılığı şüphesi ile bir soruşturma başlatılmıştır. Bununla ilgili ayrıntılı bilgiler, soruşturma makamlarının elindedir.“