Beyin göçü tartışmaları: Türkiye’nin gençleri nereye gidiyor?

+A -A

17:40 06-04-2021

Aklayanlar

HAVELSAN Elektronik Donanım Mühendisi İlker Yağlıdere
“Burası da bizim ülkemiz burada da birilerinin kalması ve bir şeyler yapmamız lazım. Her konuda daha iyi değiliz. Her ülkenin kendi yapısal sorunları var, bizim de var. Ülke size bir yatırım yapıyor, yıllarca burada kendinizi eğitiyorsunuz, öğreniyorsunuz sonra bir anda bırakıp gittiğinizde dönmek kolay değil, gidenlerin de çoğu dönmüyor, aslında ülke için de bir kayıp oluyor. Göreceğimi gördüm dedikten sonra da geri geldim."

ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Haluk Görgün
“Next Big Move to Türkiye programı ile Türkiye’den yurt dışına giden ya da yurt dışında çalışmalarını sürdüren arkadaşlarımızın ülkemizi üst liglere taşıyacak kritik projelerde bizzat yer alıp edindikleri global deneyimleri buradaki takım arkadaşlarına da aktarmalarını istiyoruz. Gelin, siz de yeteneğinizi ve deneyiminizi ülkenizden dünyaya yayılan bu gurur için kullanın”

Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Ediz Altınlı
"Türkiye'de alt kimliğiniz ne olursa olsun sorun yaşamadan hayata devam edersiniz ama Amerika ve Avrupa'da öyle değil. Türkiye'de sunulan sağlık imkanları eskiye nazaran çok daha iyi olduğu için beyin göçünü tersine çevirerek geri dönen çok meslektaşım var, ilerleyen süreçte de tersine beyin göçünün artacağını düşünüyorum."

İBB Meclisi AK Parti Grup Sözcüsü Faruk Gökkuş
“Gençlere sorarsanız gençler hep ‘Yurt dışında yaşamak istiyoruz’ derler ama son zamanlarda Amerika ve Avrupa’dan Türkiye’ye insanlar göç ediyor. Orada artık bilimsel gelişmeler, fikir özgürlüğü yok. Orada faşizan duygular yükselmekte. Oradaki insanlar buraya göç etmekteler.”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
“Eskiden yurt dışına giden bilim ve araştırma insanlarımızın göçü, artık tersine dönmüş durumdadır.”
“Bilim insanlarımızın Türkiye’deki faaliyetlerine önem veriyoruz, tersine beyin göçünü destekliyoruz. Bilim insanlarını araştırmalarına Türkiye’de devam etmeye, ülkemizin sunduğu fırsatlardan istifade etmeye davet ediyorum.”

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank
“Programlarımızla Türkiye'ye beyin göçünü özendiriyor, üst düzey bilimsel çalışmalar yapan insanlarımızın ülkemizde kalmasını teşvik ediyoruz. Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı'na başvurular sonucunda, 21 ülkeden 127 lider araştırmacıyı ülkeye kazandırdık. Bu kişiler, Harvard, Stanford, Oxford, Cambridge, Columbia gibi dünyanın en önde gelen araştırma üniversitelerinde, Amazon, Apple, Bosch, Volvo gibi küresel Ar-Ge şirketlerinde edindikleri deneyimleri aktarmak için Türkiye'yi tercih ettiler.”

Sabah Gazetesi Köşe Yazar Hilal Kaplan
“Türkiye'den AB, ABD ve Avustralya'ya göç edenlerin sayısı 26 bin kadar ama bu üç ülkeden Türkiye'ye yerleşenlerin sayısı 50 binin üzerinde. Yaş gruplarına göre de daraltabiliriz: Türkiye'den göç eden 15-29 yaş arası kişi sayısı 50 bin 154, Türkiye'ye göç eden aynı yaş grubundan kişi sayısı ise 89 bin 747. Dolayısıyla bütün bu "beyin göçü" söylemleri son derece temelsiz.”

Karalayanlar

Beyin göçüyle Almanya’ya giden Selim Özgen
Boğaziçi Üniversitesi Lisans, Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans, ODTÜ Doktora.
"Özellikle Gezi Parkı protestolarından sonra bizim gibi bir şeyler söylemek isteyenlerin çok da dinlenmeyeceğine dair bir hayal kırıklığı oluşmuştu. Yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen, yakınlarımı ve sevdiklerimi geride bıraktığım için ‘iyi ki gelmişim’ demek de zor.”

Beyin göçüyle Almanya’ya giden ODTÜ Felsefe Bölümü mezunu Zeki Öztürk
"İstediğimiz saygı görmek, değer görmek… Eğitim almış insanlara eskiden toplumun da bir saygısı vardı. Ama artık Türkiye'de eğitimli olmanın ya da belirli bir bilgi birikimine sahip olmanın herhangi bir karşılığı yok, bir saygı değeri yok."

Oğlunu okuması için Almanya’ya gönderen Fatoş Ergin
“Maalesef Türkiye’nin gittiği noktayı gördükçe, çocuklarımızın burada iyi bir gelecek kurmalarının mümkün olmadığına daha çok inanıyorum. Gelecekten çok endişeliyim. Türkiye’yi yönetenler bu çocukları değerlendiremez ve bence nerede yanlış yaptıklarını şapkalarını önlerine alıp düşünmeliler. Ben çocuğumun burada harcanmasını istemiyorum, bu yüzden de bütün imkanlarımı sonuna kadar kullanıp yurtdışına gönderiyorum.”

CHP İstanbul Milletvekili Fethi Açıkel
“Akp'nin ‘Tersine Beyin Göçü Projesi’ ilk günlerinde iflas etti.”
“3 yılda Türkiye'den göç eden 20-35 yaş arası nüfus yüzde 70 arttı. 2019'da göç eden nüfusun yüzde 41'inin 20-34 yaş arası gençlerden oluştuğu görülüyor. AKP'nin ‘tersine beyin göçü' söylemi bir masaldan fazlası değil. Demokrasi ve özgürlüğün askıya alındığı Türkiye'de beyin göçü kaçınılmaz sonuç.”
“AKP beyin göçü meselesini dar anlamda piyasa mantığıyla değerlendiriyor ve beyin göçünün nedeni olarak sadece ekonomik kaygıları görüyor. Tersine beyin göçünü sağlamak için akademik özgürlük ortamının yeniden tesis edilmesi, akademiye baskıların son bulması ve engizisyon anlayışının terk edilmesi gerekiyor.”

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu
“Öyle bir genç kuşak yetiştirdiler ki geleceği Türkiye'de değil, yurt dışında arayan bir kuşak. Anket yapıyorlar gençlik araştırması, soru şu: “İmkanınız olsa yurt dışına yerleşip orada yaşamak ister misiniz?” Bu soruya verilen yanıtlar, Türkiye geneli: Yüzde 62, 5 “evet imkanımız olsa yurt dışında yaşardık. Ak Partili gençlerin yüzde 47,3'ü de imkanımız olsa biz yurt dışına giderdik diyor.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tersine beyin göçü çağrısının arından
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel
"Bu ülkenin akademik özgürlüğünün altına dinamit yerleştiren bir genel başkan için fazla iddialı sözler. Başta barış bildirisine imza atan akademisyenler olmak üzere, ülkemizin değerlerini yurt dışına kaçırdın, şimdi hangi yüzle bu daveti yapıyorsun."

Cumhuriyet Gazetesi Köşe Yazarı, Elçin Poyrazlar
“ ‘Tersine beyin göçünü destekliyoruz. Yerli ve yabancı bilim insanlarını araştırmalarına Türkiye’de devam etmeye çağırıyoruz’ diyorsunuz.
Kurduğunuz sistemle ülkedeki insan sermayesini çarçur edip, nitelikli, eğitimli, yetenekli yurttaşların seçeneksiz kalmasını bekliyorsunuz.
Tersine beyin göçüne tersten bakıyorsunuz.”

Gerçek Ne?

Beyin göçü, ilk olarak 1950 ve 60’larda İngiltere’den Kanada ve ABD’ye gidenler için kullanılan bir kavram. Daha sonra az gelişmiş ülkelerde yaşayan, akademik kariyeri ya da entelektüel potansiyeli olan kişilerin çalışmalarını sürdürmek üzere gelişmiş ülkelere göçünün ifadesi haline geldi.
Türkiye, bu göçün yoğun olarak yaşandığı ve tersine göçün teşvik edilmesi üzere çalışmaların yapıldığı ülkelerden biri. Türkiye’deki beyin göçünü engellemek üzere atılan adımların yanı sıra uygulanan Tersine Beyin Göçü ve Uluslararası Lider Araştırmacılar Programıyla, zamanında göç edenlerin, Türkiye’ye döndürülmesi amaçlanıyor. Projeler kapsamında verilen teşvikler, projeyle birlikte Türkiye’ye geri dönüş yaptığı açıklanan bilim insanları gibi gündem maddelerine rağmen sahada gerçekleşen araştırmalarla beyin göçü sorunu tartışılmaya devam ediyor.

Geçtiğimiz yıl CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun TBMM Grup Toplantısı’nda yaptığı “genç kuşak geleceği yurt dışında arıyor” konuşması ile gündeme gelen ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarıyla ‘Z kuşağı’ tartışmasına dönüşen konu, gerçekleşen yeni araştırmalarla tekrar gündeme geliyor. Uzmanlar tarafından Türkiye’nin en köklü sorunları arasında gösterilen beyin göçü hakkında siyasiler ne söylüyor, uzmanlar ne diyor, araştırmalar ne gösteriyor, Türkiye’nin gençleri nereye gidiyor?

Vasıfsız işçi göçünden beyin göçüne
Gelişmekte olan ülkeler için ekonomik kalkınmada önemli unsurlar arasında yer alan beyin göçü, raporlara göre Türkiye’de 1960’ların başından itibaren başlıyor. İlk olarak Almanya ve Türkiye arasında imzalanan “İşgücü Alımı Anlaşması” ile başlayan ve o zamanlar vasıfsız işçi göçü olarak gerçekleşen Türkiye’den göç, raporlara göre 1970’lerin sonlarından itibaren daha kalifiye bireylerin göç etmeye başlamasıyla ‘beyin göçü’ne de dönüşüyor. Konuyla ilgili yapılan araştırmalara göre 1960’ların başında göç eden işgücünün içinde kalifiye işçilerin oranı yüzde 30’lardayken, bu oran işçi alımının durdurulduğu 1975 sonrası dönemde yüzde 50’lere çıkıyor. Süreçte, Avrupa ve ABD vasıflı iş gücü talebinde başı çekerken, vasıfsız işçi alımı ise durma noktasına geliyor. Kaynak↗

Türkiye’den göç 2017’de yüzde 42.5 arttı
Gelişmiş ülkeler; büyük kaynaklar harcanarak yetiştirilen bilim insanları, doktor, mühendis gibi vasıflı insan gücünü, beyin göçü yoluyla hedefliyor. Türkiye’den Avrupa’ya 1960’larda ekonomik nedenlerle başlayan göç hareketinde 2016’dan bu yana yaşanan artış dikkat çekiyor. TÜİK verilerine göre, 2017’de Türkiye’den göç eden kişi sayısı bir önceki yıla kıyasla yüzde 42,5 artış göstererek 253 bin 640 olmuştu. 2018 yılında 323 bin 918’e çıkan göç eden kişi sayısı, 2019 yılında ise 330 bin 289’a ulaşmıştı.

En fazla göç 25-29 yaş arasında
TÜİK’in yayımladığı Uluslararası Göç İstatistikleri’ne göre 2019’da Türkiye’den yurt dışına göç eden 330 bin 289 kişinin, 84 bin 863’ü Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıydı. TÜİK verilerine göre, Türkiye’den göç eden Türk vatandaşlarının sayısı 2019’da bir önceki yıla kıyasla azaldı. 2018’de yurt dışına göç eden Türk vatandaşlarının sayısı 136 bin 740 olarak kaydedilmişti. Verilere göre 2019’da Türkiye’den en çok göçün yaşandığı yaş grubu 25-29 oldu. Ülkeden yurt dışına giden 330 bin 289 kişiden 50 bin 154’ünü 25-29 yaş grubunun oluşturduğu kaydedildi. Bu yaş grubunu yüzde 13 ile 30-34 ve yüzde 12.6 ile 20-24 yaş grubu izledi. Kaynak↗

Göç eden kişilerin yaş aralığı

	2016	2017	2018	2019
20-24	27 bin 616	36 bin 410	42 bin 721	41 bin 594
25-29	28 bin 982	39 bin 382	50 bin 711	50 bin 154
30-34	22 bin 433	31 bin 289	42 bin 703	42 bin 882
35-39	17 bin 762	24 bin 877	34 bin 319	34 bin 794
40-44	13 bin 5	18 bin 838	26 bin 577	26 bin 222
45-49	10 bin 156	15 bin 397	21 bin 839	20 bin 548

Kaynak↗

Beyin göçü lise mezuniyetine kadar geriledi
İstanbul Erkek Lisesi öğrencileri başta olmak üzere Alman Lisesi, Robert Koleji gibi gözde okulların mezunları, üniversite için yurt dışına gidiyor. Bu liselerden İstanbul Erkek Lisesi mezunlarının son 5 yılı baz alındığında, mezunların ortalama olarak yarısı yurt dışına gidiyor.
Robert Koleji’nden 2020 yılında mezun olan ve üniversite sınavına giren 220 öğrencinin yüzde 52’si yani 113’ünün yurt dışında bir üniversiteye yerleştiği gözüküyor
Cumhuriyet gazetesinin haberine göre en çok beyin göçü alan ülkeler Norveç, İsveç, ABD, Kanada ve Avustralya. Dışişleri Bakanlığı verilerine göreyse Türklerin nüfusunu en yoğun olduğu ülke, son zamanlarda Türkiye’den yoğun bir şekilde beyin göçü de alan Almanya.

Her yıl 50 bin öğrenci gidiyor, yüzde 78’i geri dönmek istemiyor
Birleşmiş Milletler Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) verilerine göre Türkiye’den her yıl 50 bin öğrenci yurt dışına okumaya gidiyor. Osmangazi Üniversitesi Teknoloji Araştırma Merkezi'nce Türkiye’nin beyin göçünü araştırmaya yönelik yapılan çalışmanın sonuçlarına göre; yurt dışına giden gençlerin yüzde 78’i dönmek istemiyor. Araştırmaya göre Türkiye’de gözde liseler arasında gösterilen eğitim kurumlarından mezun olan gençlerin yüzde 59’u yurt dışına gidiyor ve her 100 gençten 73’ü yurt dışına gitmek istiyor.

Yurt dışında çalışmak isteyen doktor sayısı 15 kat arttı
Türk Tabipler Birliği (TTB) 2012-2019 yıllarında yurt dışında çalışabilmek için sicil verisi isteyen hekimlerin sayısını açıkladı. Veriler, son yıllarda Türkiye’de çalışmak istemeyen hekim sayısının sistematik biçimde arttığını ortaya koydu. Buna göre, 2012 yılında 59 hekim sicil için başvuru yaparken bu sayı 2013 yılında 90, 2014 yılında 118, 2015 yılında 150, 2016 yılında 245, 2017 yılında 482, 2018 yılında 802, 2019 yılına gelindiğinde ise 906’ya çıktı. Kaynak↗

Almanya’nın raporuna göre Türkiye’den beyin göçü artıyor
Almanya uyguladığı Mavi Kart çalışma izni ile yüksek nitelikli iş gücünü Almanya'ya çekmeyi hedefliyor. Alman hükümetinin 2019 yılı göç raporuna göre Türkiye'den yüksek nitelikli iş gücü göçü ve ilticaların sayısında artış sürüyor. 2019 yılında Türkiye'den 990 kişi Mavi Kart alırken, 10 bin 784 kişi iltica başvurusu yaptı. Mavi Kart uygulamasıyla Türkiye'den Almanya'ya gelen Türklerin sayısında da son yıllarda önemli artış kaydedildi. Almanya'dan Mavi Kart alan yüksek nitelikli iş gücünün yüzde 30,1'ini Hintliler oluştururken Türkler yüzde 7,5'lik oranla ikinci sırada yer aldı. Almanya'dan Mavi Kart alan Türklerin sayısı 2016'da 439 iken iki kattan fazla artışla 2019'da 990'a yükseldi.

Türkiye'den iltica başvurularında da artış eğilimi sürüyor. Rapora göre Almanya'ya ilticalarda Suriye ve Irak'ın ardından Türkiye üçüncü sırada yer aldı. Ancak Suriye ve Irak'tan iltica başvuru sayısı son yıllarda azalırken Türkiye'den başvurulardaki artış sürdü. Türkiye'den iltica başvurusunda bulunanların sayısı 2018'e göre yüzde 6,1'lik artışla 10 bin 784 kişi oldu.

Genç nüfusta işsizlik verileri
TÜİK: 2020 yılında 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yıla göre 0,1 puan azalarak yüzde 25.3, istihdam oranı ise 3.9 puan azalarak yüzde 29.2 oldu.
DW Türkçe: Türkiye’de üniversite mezunu olup da herhangi bir işte çalışmayanların sayısı 1 milyon 350 bine ulaştı. Çalışmak istemeyen ya da iş bulmaktan ümidini kesmiş üniversite mezunu sayısı ise son bir yılda 565 bin arttı.
T24: Genç işsiz sayısı 2.5 milyon. 876 bin üniversite mezunu işsize ek olarak 1 milyon 317 bin üniversite mezunu iş bulma ümidini kaybetme, eğitime devam etme, ev işleriyle meşgul olma gibi nedenlerle iş gücünde yer almadıkları halde işsiz dahi sayılmıyorlar.

CHP’nin hazırladığı, "Akp’nin Yol Açtığı Büyük Beyin Göçü" Raporu
CHP Arge – Bilim ve Yönetim Kültür Platformu tarafından, "AKP'nin Yol Açtığı Büyük Beyin Göçü" başlıklı rapor hazırlanmıştı. Son yıllarda ülkenin iyi eğitim almış, nitelikli işgücünün yurt dışı çıkışına vurgu yapılan raporda, Türkiye’nin verdiği beyin göçüne ait istatistiklere ve çözüm önerilerine yer verildi.

Raporda yer alan tespit ve çözüm önerileri:
Yurt dışına giden yurttaşlarımızın sayısı bir yılda %63 artmıştır.
Yurt dışına göç eden her beş kişiden ikisi 20-34 yaş aralığındadır.
Yurt dışına göç eden kadınların oranı %37'den %42'ye çıkmıştır.
Yurt dışına göç edenler arasında eğitimliler ve kentliler geniş yer tutmaktadır.
Türkiye dünyada en çok milyoner kaybeden 3. ülke olmuştur.
2017 yılında 5 binden fazla milyoner, son 3 yılda ise 13 bin girişimci ve iş insanı Türkiye'yi terk etmiştir.
Yalnızca 20 OECD ülkesine göç etmiş yurttaşlarımız üzerinden ülkemizin kaybı 220 milyar dolar üzerindedir. Bu kaynakla yüzyılın projesi diye sunulmaya çalışılan İstanbul Havalimanı'ndan yedi tane yapılabildiğinin altı çizilmelidir.
Temmuz 2018 itibarıyla KHK'larla kamudan ihraç edilen kişilerin sayısı 135 bini aşmıştır. İhraç edilenlerin 6 bin 81'i akademik personeldir. Barış İçin Akademisyenler bildirisine imza attıkları gerekçesiyle ihraç edilen akademisyen sayısı 404'tür. İhraçlar, kesilen burslar, her an işsiz kalma endişesi akademisyenlerin yurt dışına gitme eğilimini artırmıştır. Kaynak↗

Anketler ne gösteriyor?
Türkiye Raporu
İstanbul Ekonomi Araştırma Şirketi tarafından hazırlanan Türkiye Raporu’nda yer alan Türkiye’nin Göç Karnesi isimli araştırma göre eğitim seviyesi doktora olan kişilerin yüzde 75.1’i yurt dışında yaşamak istiyor.

Türkiye çapında 12 ilde bin 537 kişi ile yapılan anket göre:
İmkanınız olsa yurt dışında yaşar mıydınız? Sorusuna:
18-24 yaş arası kişiler yüzde 55.4 evet
25-34 yaş arası kişiler yüzde 51 evet
35-44 yaş arası kişiler yüzde 59.5 hayır
45-54 yaş arası kişiler yüzde 72.6 hayır
55-64 yaş arası kişiler yüzde 75.1 hayır
cevabını veriyor.

İmkanınız olsa yurt dışında yaşar mıydınız? Anketine katılanlar eğitim durumlarına göre sıralandığında:
Doktora mezunlarının yüzde 75.1’i evet
Yüksek Lisans mezunlarının yüzde 68.2’si evet
Yüksekokul veya Fakülte mezunlarının yüzde 53.6’sı evet
Lise mezunlarının yüzde 63.9’u hayır
İlköğretim mezunlarının yüzde 64.3’ü hayır
İlkokul mezunlarının yüzde 76’sı hayır
Herhangi bir okul bitirmemiş kişiler ise yüzde 82.8’i hayır cevabını veriyor. Kaynak↗

Gençlik Araştırması ne diyor?
MAK Danışmanlık Şirketi tarafından 71 ilde yaşayan 18-29 yaş arası kişiler üzerinde yapılan Gençlik Araştırması çalışmasına göre, gençlerin 3’te ikisi başka bir ülkede vatandaşlık verilse Türkiye’yi terk edeceğini belirtiyor. Terk ederim cevabı veren 5 bin 115 kişiye, “Niçin gitmek istersiniz?” sorusu yöneltildiğinde ise yüzde 59’u daha iyi bir gelecek, yüzde 6’sı adalet/eşitlik, yüzde 14,6’sı daha huzurlu hayat ve yüzde 20,4’ü başka cevaplar veriyor.

Araştırma kapsamında “Eğitim veya iş amaçlı bir başka ülkede geçici süreli yaşama fırsatı tanınsa yurt dışına gitmek ister misiniz? sorusuna katılımcıların:
Yüzde 76.2’si evet kesinlikle giderim
Yüzde 14’ü evet ama aynı şartlar ülkemde bulunursa gitmem
Yüzde 5.5’i hayır kesinlikle gitmem
Yüzde 4.3’ü ise kararsızım
cevabını veriyor.

Araştırma kapsamında gençlere yöneltilen “Siz bu ülkeyi yönetiyor olsanız öncelikle çözeceğiniz sorun ne olurdu? sorusuna:
Yüzde 46.7 ile işsizlik sorunu
Yüzde 8.8 hayat pahalılığı
Yüzde 7.6 adalet
Yüzde 5.7 eğitim
Yüzde 5.6 dış politika
Yüzde 4.4 terör
Yüzde 18.1 diğer
Yüzde 3.2 kararsızım
Kaynak↗

Tersine beyin göçü için teşvik çalışmaları
Geçtiğimiz günlerde TÜBİTAK Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı’na katılan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TÜBİTAK’ın çağrısıyla Türkiye’ye gelecek araştırmacılara mali teşviklerin yanında 720 bin liraya kadar araştırma proje desteği verileceğini söyledi.
Ak Parti hükümetinin ilk 100 günlük eylem planında yer alan ve duyurusu 2018 sonunda yapılan Türkiye'ye beyin göçünü sağlama hedefine yönelik Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ve 2020 yılında Türkiye'de araştırmalarına devam eden bilim insanları için başlattıkları Ulusal Lider Araştırmacılar Programı tersine beyin göçünü teşvik eden iki çalışma.

Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı: İlk sonuçlara göre, 98 Türk, 29 yabancı, toplamda 127 bilim insanı araştırmalarını Türkiye’ye taşıdı.
Ulusal Lider Araştırmacılar Programı: 108 araştırmacı arasından seçilen 38'i Türk, 4'ü yabancı uyruklu farklı alanlardan toplam 42 yetkin bilim insanına destek verildi.

Hava Elektronik Sanayii (HAVELSAN) ve Askerî Elektronik Sanayi (ASELSAN) kurumlarının da yürürlükte olan Tersine Beyin Göçü Programları bulunuyor. TRT Haber’in haberine göre, ASELSAN’ın uyguladığı program kapsamında son iki yılda 50 kişi çalışmalarını Türkiye’de yapmak üzere geri döndü. ASELSAN’ın uyguladığı bu proje, Next Big Move to Türkiye ismiyle devam ediyor.
HAVELSAN ise İnsan Kaynakları departmanı yönetiminde yurt dışına ziyaretler düzenleyerek tersine beyin göçü konusunda çalışmalar yapıyor. Kuruma, 2019 yılında Google, Microsoft, Mastercard, ASML'den 15 kişi katılmış.