Hidroksiklorokin neden kullanıldı?

+A -A

16:32 28-05-2021

Aklayanlar

Türkiye’de ilk Covid vakasının görülmesinin ardından Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından 1 milyon kutu depolandığı bildirilen hidroksiklorokin içeren ilaç, 7 Mayıs 2021 tarihinde Sağlık Bakanlığı’nın Kovid-19 tedavi rehberinden kaldırıldı. İlaca yöneltilen eleştirilere karşı hastalara tedavi olarak verilen hidroksiklorokin’i savunan uzmanlar; ölüm oranlarını azalttığını, virüsün akciğerlerdeki tutulumunu düşürdüğünü dile getirmişlerdi.

Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan – Kasım 2020
“Kullandığımız favipiravir ve sıtma ilacı hastalıkta daha erken dönemde kullanılıyor. Yüksek dozlarda kullanıldıkları için eskiden hekimlerin arasında konuşulan bu tip konular ve tartışmalar, salgınla beraber halkın önünde yapılmaya başlandı. Remdesivir, Favipiravir ve sıtma ilacı daha önce başka hastalıklarda denediğimiz bunda da etkili olabileceğini düşündüğümüz ilaçlar. Eğer önerildiyse insanların bu ilaçları kullanmaları lazım."

Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Sema Turan – Haziran 2020
“Hidroksiklorokin’in tedavide önerilmemesiyle ilgili yayımlanan makalenin aksine biz daha Lanset Dergisi yazıyı çekmeden önce kendi Bilim Kurulu toplantımızda tedaviye devam etme kararı aldık. Çünkü her ülke kendi hasta sonuçlarına göre değerlendirmesini yapar ve ilacın yararını gördüğü sürece de tedaviye devam eder. Dünya üzerindeki diğer ülkelerin özellikle bu hastalık sürecinde ölüm oranlarının Türkiye'ye göre daha yüksek olması dikkat çeken bir durum. Hidroksiklorokin’in, Antiviral etkinliği nedeniyle akciğerde tutulumu olan olgularda faydalı olduğunu gösteren çalışmalar bulunuyor. Biz de Bilim Kurulu olarak tedavi rehberimize hidroksiklorokini ekledik ve devamında da tedavide kullandık. Tüm ülke genelinde de rehber takibi çok iyi yapıldı ve ilaçlar öneriler doğrultusunda kullanıldı. Sonuçlarımızı değerlendirdiğimizde iyileşen hasta oranlarımız oldukça iyi.”

Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara – Mayıs 2020
“Türkiye'de ilacın erken aşamada kullanılması başarılı sonuçlar getiriyor. Yan etki ilk izlenimlerimize göre yüksek değil. Hidroksiklorokin başlanmadan önce özellikle kardiyak problemi olanlara elektro çekiliyor. İlaç başlandıktan sonra da riskli kişilerde tekrar kalp elektrosu çekilerek kontrol ediliyor, ayrıca kalp ritim problemi yaşayanlara da verilmiyor.”

Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap – Aralık 2020
“Kovid-19 tedavisinde kullanılan ilaçların kalp krizine yol açtığı iddiası doğru değil, tersine hastalığın kendisi damarların tıkanmasına ve kalp krizi, inme gibi rahatsızlıklara neden olabiliyor. Uygulanan tedavi yaklaşımlarının salgının başına kıyasla hastaların iyileşme olasılığını artırdığı, ölümleri daha iyi engellediği ve bu anlamda etkili olduğu söylenebilir. Salgının başında dünya genelinde yüzde 4 civarında olan ölüm sıklığı bugün yüzde 1'in altına indi.”

The Guardian haberine göre Dünya Sağlık Örgütü – Haziran 2020
“DSÖ, veri güvenliği izleme komitesinin Covid-19 hastalarının ölüm riskinde artış olmadığını tespit etmesi üzerine küresel hidroksiklorokin denemesine devam edeceğini duyurdu.”

ABD eski Başkanı Donald Trump – Temmuz 2020
"Bazı doktorlar bu ilacın son derece başarılı olduğunu söylüyor. Bazıları da buna katılmıyor. Ben bu ilacın kullanımının siyasi bir hal aldığını düşünüyorum. Ben 14 gün kullandım ve bakın buradayım. Bu ilaç güvenli, bir sorun çıkarmıyor. Ben bir problem yaşamadım. İlacı ben önerdiğim için birileri 'bunu kullanmayın' demeye başladı.”

Nijerya İlaç Yönetim ve Kontrol Merkezi Direktörü Prof. Mojisola Adeyeye – Mayıs 2020
"Hidroksiklorokinin birçok Kovid-19 hastasına iyi geldiğine dair elimizde kanıtlar var. Bu nedenle Nijerya'da klinik testlere devam edeceğiz."

Karalayanlar

‘Plaquneil’ ilacı olarak hastalara verilen hidroksiklorokini eleştiren uzmanlar ise Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) ilaç hakkında Temmuz 2020’de aldığı kullanımı durdurma kararına dikkat çekmişti. İlacın Türkiye’deki kullanımını eleştiren uzmanlar; ilacı tedavide etkin bir şekilde kullanan Fransa ve Amerika gibi ülkelerin ilacın kullanımını yasaklaması, tıp alanında uluslararası saygınlığı bulunan New England Journal of Medicine (NEJM) ve Lancet gibi dergilerin, ilacın ölüm oranlarını artırdığına dair yayımladıkları makalelere vurgu yapmıştı.

Türkiye Akılcı İlaç Kullanım Platformu Başkanı Prof. Cankat Tulunay – Mayıs 2020
"96 bin kişilik çalışmada hiçbir tedavi görmeyenlerde ölüm oranı yüzde 9.3 iken hidroksiklorokin verdiğinizde veya beraberinde antibiyotik verdiğinizde ölüm oranları yüzde 20-25’lere çıktı. Bu korkunç bir işti. Bunun üzerine DSÖ yaptığı klinik araştırmada hidroksiklorokinle ilgili kısmı durdurdu. En son New York’ta yapılan bir çalışmada da bu ilacın hiçbir etkisi olmadığı ortaya kondu. Fransa çalışması var, Kanada çalışması var, bu ilacın hiçbir etkisi yok. Ama yan etkiler var.”

CHP Balıkesir Milletvekili Fikret Şahin – Ekim 2020
"Tıbbi literatürde Kovid-19 tedavisinde Hidroksiklorokin'in yerinin olmadığı kanıtlanmıştır. Buna rağmen Sağlık Bakanlığı’nın bu ilacın kullanımı konusunda ısrarını anlamak mümkün değil. Tüm hekimler adına Sağlık Bakanlığı’ndan Kovid-19 tedavi protokolünden Hidroksiklorokin'i çıkarmasını talep ediyoruz.”

Prof. Dr. Güner Sönmez - Kasım 2020
“Hidroksiklorokin koronavirüs tedavisinde etkisiz. Tartışmalı bir ilaç. Aslında bazı romatizmal hastalıklarda ve sıtmada kullanılıyor. Hatırlarsanız Trump da her gün kullandığını söylemişti, ilacın reklamını yaptı ama o da koronavirüse yakalandı ve doktorlar, Amerikan Başkanı'na farklı bir tedavi uyguladı. Antikor kokteyli gibi pahalı tedaviler yapıldı, Hidroksiklorokin kullanılmadı! Azitromisinle birlikte kullanıldığında kalpte EKG'de gördüğümüz dalgalarda anormallik yapabileceği ve kalp krizine neden olabileceği bildirildi. Bu konuda çok sayıda yabancı makale var."

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala - 26 Nisan 2021
"Hidroksiklorokin ile tedavinin COVID-19 hastalarında artmış mortalite (ölüm) ile ilişkili olduğunu ve klorokinin yararı olmadığını bulduk. Hidroksiklorokin Kovid-19 tedavi rehberinden çıkartılmalı.”

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Önder Ergönül - Mayıs 2021
“Kalp ritim bozukluklarına bağlı ciddi yan etki olduğunu biliyoruz. Hatta bu konuda bir yayın da yaptık ve 2020 yaz aylarından itibaren artışı görülecek yan etkileri konusunda uyarıda bulunduk.”

Türk Tabipleri Birliği Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut - Mayıs 2021
“Filyasyon ekipleri ilacı kullanmamayı söyledi vatandaşa ya da ilacı vermemeyi tercih etti. Bu sefer de Sağlık Bakanlığı ilaçları bantlayarak mecburen verilmesini sağlamaya çalıştı. Diyelim ki siz negatifsiniz, evde pozitif biriyle yaşıyorsunuz. ‘Hidroksiklorokin’i negatif olana da verdiler. Yani test yapmadılar ama ilacı hane halkına da dağıttılar. Bu arada kaç kişi zarar gördü bu ilaçtan? Bunların hepsinin çıkarılması gerekiyor.”

Türk Tabipleri Birliği Pandemi Çalışma Grubu Üyesi Dr. Esin Davutoğlu Şenol - Mayıs 2021
“Sıtma ve romatizma tedavisinde kullanılan ‘hidroksiklorokin’ ilacını klinik onayı yok, kullanımının gözlem altında yapılması gerekiyordu. Yan etki izlenimi yaptınız mı? Bu insanlardan onay formu aldınız mı? Yan etkileri bildirmeleri konusunda cesaret verdiniz mi? Ne kadar insan bu ilacı kullandı? Etkili olmasına yönelik kanıt olmadığını bile bile neden kullandınız.”

Gerçek Ne?

Hidroksiklorokin nedir?
Plaquenil adı altında satılan hidroksiklorokin (HCQ), belirli sıtma türlerinin önlenmesi ve romatizmal hastalıkların tedavisi için kullanılan bir ilaç. Madde özellikle klorokine cevap veren sıtma için kullanılır. Diğer kullanımlar arasında romatoid artrit, lupus ve porfiri kutanea tarda tedavisi bulunur. Ağız yoluyla alınır. Ayrıca COVID-19 enfeksiyonları için deneysel bir tedavi olarak kullanılmaktadır.

Hidroklorokin kullanımı nasıl başladı?
Marsilya Akdeniz Hastanesi Enfeksiyonoloji Profösörü ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a krizle mücadele için danışmanlık yapan Sağlık Komitesi Üyesi olan Profesör Didier Raoult, Şubat 2020 tarihinde Kovid-19 pozitif hastaların “klorokin” tedavisine olumlu yanıt verdiğini duyurdu. Kovid-19 için “En kolay tedavi edilen solunum enfeksiyonu olacak” diyen Didier Raoult, “Çinliler, yeni ilaç aramak ya da aşı bulmak yerine onlara önerdiğim; eski ilaçların denenmesi yöntemine dayalı olan yeniden konumlandırma üzerinde çalışmaktalar ve bu ilaçların arasından etkinliğini günlük 500 mg’lık dozda göstermiş olan ve mükemmel iyileşme sağlayan klorokin tüm koronavirüs pozitif hastalarda önerilmeye başlandı” açıklamasında bulundu. Profesör Raoult’un açıklamalarının ardından tedavi denemelerine başlayan ülkeler ve DSÖ’nün yanı sıra ABD eski Başkanı Donald Trump da “Tanrının armağanı” diye nitelediği ilacı virüsten korunmak için kullandığını açıkladı. Etkin denemelerin ardından DSÖ’nün tehlikeli olabileceği uyarısında bulunduğu hidroklorokin, 27 Mayıs 2020 tarihinde Fransa’da yasaklandı.

Laboratuvar ortamlarında yapılan çalışmalarda, ilacın antioksidan etkisi olduğu, akciğerde biriktiği ve koronavirüsün kılcal damarlara geçişini engellediğine dair bulgular elde edildi. Teorik olarak Kovid-19 hastalarına iyi gelebileceğine dair görüşler vardı, ancak bunlar kanıtlanamadı.

Dünya Sağlık Örgütü’nün kararları
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 22 Mayıs 2020 tarihinde Lancet Dergisi’nde yayımlanan bir araştırmayla hidroksiklorokin’in kullanımını 26 Mayıs 2020 tarihinde durdurdu. Dergide yayımlanan makaleye Türkiye dahil birçok ülke karşı çıkmış ve yanlış veriler yer aldığını bildirmişti. İlacın kullanımını "güvenlik endişeleri" nedeniyle Mayıs 2020’de durduran DSÖ, Haziran ayında tekrar "Hidroksiklorokin" isimli ilacın denemelerinin başlatılacağını duyurdu. DSÖ 1 aylık yeniden hidroksiklorokin kullanımın ardından temmuz ayında ikinci kez durdurma kararı aldı.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ‘hidroksiklorokin’ açıklamaları
15 Nisan 2020
“Türkiye tedavide farklı bir yaklaşıma sahip. Hiçbir ülke pozitif, şüpheli tüm vakalarda hidroksiklorokin ilacını erken dönemde kullanmadı. Biz bu ilaçtan daha vaka görülmeden 1 milyon kutu alıp depoladık. Çin’den getirilen Favipiravir’i de bizdeki yaklaşımla kullanan ülke yok.”

06.06.2020 NEJM Dergisi’nde yayımlanan ‘hidroksiklorokin’ karşıtı makaleden sonra Bakan Koca
“Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanı olarak NEJM'de yayınlanan makaledeki hatalara dikkati çekmek isterim. Doğruluktan uzak, mantıksal tutarlılıktan da yoksun verilerin ‘Hidroksiklorokin’ adlı ilacın ölüm oranlarını artırdığına kanıt olarak sunulması gerçek değil. Hidroksiklorokin'in Kovid-19 tedavisinde ölüm oranlarını artırdığı iddiasına bir kanıt olarak başka ülkelerin yanı sıra Türkiye'deki 3 hastaneden 346 hastaya ait olduğu iddia edilen 20 Aralık 2019 ile 15 Mart 2020 tarihleri arasındaki verilerin yer alıyor. Bu veriler doğru değildir. Şunu belirtmek isterim ki bu dönemde tüm Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testleri yalnızca Bakanlığım laboratuvarlarında yapılmaktaydı. 11 Mart 2020'de ilk PCR onaylı Kovid-19 vakasını açıkladık. 15 Mart 2020 itibarıyla resmi kayıtlarımıza göre, ülkemde sadece 18 PCR pozitif vaka tespit edilmişti. Açıkçası, makalede doğruluktan uzak, aynı zamanda tutarsız veriler sunulmaktadır."

25.09.2020
“Journal Internal Medicine adlı bilim dergisinde yayınlanan çalışma, kullandığımız Klorokin ilacının hastanede yatırılarak tedavi edilen, yani durumu ciddi hastalardaki ölüm oranını yüzde 30 düşürdüğünü göstermektedir. Tek ihtiyacımız tedbirlere daha fazla sarılmaktır. Kurallara ihmalsiz uyarak virüse karşı birbirimize teminat vermektir. Felaket tellallığı yapanlara ise maskemizin altından gülebiliriz.”

26.11.2020
“Zatürre oranının azalmış olmasının en büyük sebebi önceden ve erken dönemde kullanılan ilaçlar. Bu ilaçları vatandaşımızın hassasiyetle uygulamasını özellikle söylemek istiyorum. Vatandaşımızın yüzde 80’e yakınının hafif geçirdiğini biliyoruz. Hafif geçirenler, ‘ben ilaç almadan da bunu hafif atlattım’ diye düşünüyor olabilir; ama bize özellikle müracaat eden, ağır gelen hastaların ilaç kullanmayan hastalar olduğunun altını çizmek istiyorum. Yani hastaneye yatan, yoğun bakıma geçişi olan, cihaza bağlanan ve erken dönemde kaybetmek durumunda kaldığımız hastaların önemli kısmı erken dönemde tedavisi başlanmayan ve erken dönemde ilacını almayan kişiler olduğunu bilelim. ‘Eğer kötüleşirsen bu ilacı al’ diye bir yaklaşım doğru değil. Çünkü zaten 7’nci, 8’inci gününde aldığınızda artık etkisi olmuyor. O nedenle erken dönemde ilaçlarımızı mutlak alalım. Vatandaşlarımız ilaçlarını kullanmaktan vazgeçmesinler.”

7 Mayıs 2021, Sağlık Bakanlığı:
Sağlık Bakanlığı Covid-19 tedavi rehberini güncelledi. Alınan yeni karara göre, etkinliği ve yan etkileri bir süredir tartışılan hidroksiklorokin ilacı, koronavirüs tedavisinde kullanılmayacak. Kaynak↗

İlacın kullanımının durdurulmasından sonra Türk Tabipler Birliği:
“İlacın Türkiye’de kullanılmasını bir başarı öyküsü olarak anlatan bakanlığın 7 Mayıs 2021 tarihi itibari ile bu ilaçtan vazgeçme nedenleri nedir? Ülkemizde yaygın, yoğun kullanımı destekler veriler var idiyse neden bu tedavi olanağından uluslararası kamuoyu mahrum kılındı ve neden şimdi protokolden çıkarıldı? İlacı kullanan hastalarda bu ilacın etki ve yan etki sonuçlarına dair bir çalışma yapılmış mıdır?”

“Güncellenen tedavi protokolünde halen yer alan favipravire yönelik çalışmalar yapılıp yapılmadığı, Sağlık Bakanlığı’nın elinde verilere dayalı bir çalışma var ise sağlık çalışanları başta olmak üzere tüm kamuoyuna açıklanması gerekmektedir.” Kaynak↗

Hidroksiklorokin araştırmaları
NEJM
Dünyasının önde gelen bilim dergilerinden olan New England Journal of Medicine’de (NEJM) 8 Ekim 2020’de yayımlanan hidroksiklorokin araştırmasına göre, ilacın uygulandığı hastalarda başarılı bir sonuç elde edilmedi.

Hasta alımının rastgele yapıldığı, kontrollü ve açık etiketli çalışmaya, Kovid-19 nedeniyle hastanede tedavi gören hastalar alındı.

Hastalar; bin 561'ine hidroksiklorokin, 3 bin 155'ine ise standart bakım tedavisi verilmek üzere rastgele iki kola ayrıldı. Çalışmada ölçülmek istenen sonuç, hidroksiklorokin uygulanan ve uygulanmayan hastaların 28 günlük yaşam süresindeki değişimdi.

Araştırma sonucu:
Hidroksiklorokin alanların yüzde 27'sinin ve standart bakım tedavisi alanların yüzde 25'inin yaşamını kaybettiği görüldü.

günde taburcu olma oranı hidroksiklorokin uygulanan hastalarda yüzde 59.6, standart tedavi gören hastalarda ise yüzde 62.9 olarak ölçüldü.

Entübe edilip mekanik ventilasyona bağlanma veya yaşam kaybı oranı hidroksiklorokin uygulanan hastalarda yüzde 30.7 olarak saptanırken, standart tedavi gören hastalarda yüzde 26.9 olarak ölçüldü. Kaynak↗

Nature
Bilim insanlarının önemli araştırmalarını yayımladığı Nature Dergisi’nde 15 Nisan 2021 tarihinde yayımlanan makalede, “Koronavirüs kaynaklı ölüm sayılarının artmasıyla hidroksiklorokin kullanımı birbiriyle ilişkili” ifadeleri kullanıldı. Makale için toplanan verilerde 83 klinik test ve toplam 10 bin 319 hastanın sonuçları üzerinde hem hidroksikolorokin hem de klorokin ile ilgili sonuçlar ayrı ayrı incelendi. Araştırmanın sonucu olarak koronavirüs kaynaklı ölüm sayılarının artmasıyla hidroksiklorokin kullanımının ilişkili olduğu ve ilacın kullanımının kalp ritminde yarattığı sorunlar nedeniyle ölüm oranlarını artırabildiği, klorokin kullanımının ise tedavide hiçbir yararının olmadığı belirtildi. Kaynak↗

Tedavide hidroksiklorokin kullanan ülkeler
Türkiye haricinde Kovid-19 pozitif hastalarının tedavisi için hidroksikolorokin kullandığını bildiren ülkeler arasında; Fransa, Çin, ABD, Hollanda, Belçika, Güney Kore, İran, Hindistan, Brezilya, Rusya yer aldı.

İlacın kullanımını öneren Fransa, 27 Mayıs 2020 tarihinde ilacın kullanımını yasakladı.

ABD, 15 Haziran 2020 tarihinde ilacın kullanım iznini geri çekti.

Türkiye, 7 Mayıs 2021 tarihinde ilacı Covid-19 tedavi rehberinden çıkardı.