Suudi Arabistan’ın Türk mallarına boykotu

+A -A

17:06 28-05-2021

Aklayanlar

“Resmi boykot yok” diyenler

Suudi Arabistan’da sosyal medya örgütlenmesiyle başlayan Türk ürünlerini boykot kampanyası sürüyor. Geçtiğimiz yıl Eylül ayından bu yana devam eden Suudlu resmi kaynakların doğrulamadığı boykotu, Türkiye Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Mal Ticareti Konseyi toplantısına taşıdı. Öte yandan Türk ihracatçıları, ürünlerini dolaylı yollardan Körfez ülkesine sokmaya çalışıyor.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan el Suud:
“Krallığın Türkiye ile iyi ve dostane bir ilişkisi var(...) Gayriresmi bir boykot uygulandığına dair çok fazla konuşma var. Böyle bir şey var mı yok mu bilmiyorum. Boykot olduğunu destekleyen herhangi bir veri görmedim, bu yüzden gerçekten bilmiyorum.”

Suudi Arabistanlı siyaset bilimci Yahya al-Talidı
“Suudi Arabistan-Türkiye ilişkilerinde bölgesel politikalardaki bir dizi görüş ayrılığı nedeniyle son dönemde belirgin bir soğuma mevcut. Bunun yanında siyasi gerilim Riyad ile Ankara arasındaki ekonomik ilişkilere de yansımış durumda. Ülkeler arasındaki ticaretin siyasi ilişkilerden etkilenmesi son derece doğal. Yatırımdan bahsedecek olursak, bunun herhangi bir değişime uğrayacağını düşünmüyorum. Riyad ile Ankara arasındaki ilişkiler her şeye rağmen devam ediyor, kimsenin ilişkiyi koparmaya niyeti yok. İlişkilerin soğuması da ilişkilerdeki buzların erimesi gibi gelip geçebilecek bir durum. Ticari işleri kimse riske atmaz. Siyasi anlaşmazlıklar her ne olursa olsun bu ortak girişimin dondurulmasının kimseye bir yararı olmaz. Üstelik de hiçbir zaman devlet kararıyla Türk ürünlerine karşı resmi bir boykot uygulanmadı. Olup biten, resmi olmayan bir boykot girişimidir. Bu nedenle de son derece önemli uluslararası projelerle boykotun hiçbir ilişkisi yoktur.”

BBC Arapça körfez ülkeleri muhabiri Nisrine Hatoum:
“Kampanyayı başlatan resmi görevliler değil halk oldu. Bazı ünlü isimler buna destek verirken yetkililerden bu yönde bir açıklama gelmedi. Bu kampanya 1 Eylül'de, Suudi mahkemesinin Cemal Kaşıkçı cinayetine dair kararını açıklamasının ardından gelişen olaylar sonucu başladı. O dönem Türk yetkililer Suudi yargısının güvenilirliğine dair şüphelerini belirtti ve Suudi yetkilileri Türkiye'deki yargılama süreciyle işbirliği yapmaya çağırdı. Bunun üzerine sosyal medyada Türk ürünlerini boykot etmeye dair etiketler açıldı. Kampanya 2 Ekim'de, Kaşıkçı cinayetinin ikinci yıldönümünde daha da büyüdü.”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz El Suud ile 4 Mayıs 2021 tarihinde telefonda görüşme yaptı. Görüşmede ikili meselelerle ilgili hususlar ve iş birliğini ilerletecek adımlar değerlendirildi. Daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Suudi Arabistan Kralı Selman arasında 21 Kasım 2020'de (Boykotun ilk aylarında) gerçekleştirilen telefon görüşmesinde, iki ülke ilişkileri ele alınmış, dönem başkanlığını Suudi Arabistan'ın yaptığı G20 Liderler Zirvesi'ne ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştu.

Görüşmelerde Suudi Arabistan’ın Türk mallarına boykotu gündeme gelmedi.

Karalayanlar

“Boykotun etkileri çok” diyenler

Eski Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan:
“Suudi Arabistan 15 Kasım 2020'den bu yana kırmızı, beyaz et ve ürünleri, yumurta, bal, süt ve anne sütü alternatifi mamaların Türkiye'den ithalatını askıya aldı. Suudi Arabistan Ticaret Bakanı Macid bin Abdullah Al Kasabi'ye 17 Temmuz 2020, 5 Ekim 2020 ve 22 Ocak 2021'de üç mektup gönderilmiştir. Türk firmalarımıza olumsuz muameleden duyulan rahatsızlık dile getirilmiştir. Suudi Bakan'dan gelen mektuplarda, ülkenin uluslararası taahhütlerine uygun bir şekilde tüm ticari ortaklar ile serbest ticaretin sağlanmasına yönelik strateji belirlendiği iddia edilmiş, ülkemize ayrımcı bir tutumun sergilenmediği ifade edilmiştir. Suudi Arabistan'ın ülkemize yönelik ticareti kısıtlayıcı uygulamaları DTÖ Mal Ticareti Konseyi toplantısı gündemine taşındı. Ayrıca konu son olarak Mart 2021 tarihlerinde gerçekleştirilen Suudi Arabistan Ticaret Politikası Gözden Geçirme Toplantısı'nda gündeme getirildi. Haklarımızın DTÖ çerçevesinde takibi sürecine devam edilecektir.”

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu
“Keyfiyeti, ilgili uluslararası platformlarda da gündeme getirmeye devam etmekteyiz. Ulusal menfaatlerimizi, firmalarımızın ve vatandaşlarımızın ekonomik çıkarlarını ilgilendiren hiçbir konuda sessiz kalınması söz konusu değildir. Türkiye, önceliği diyalog ve diplomasi olmakla birlikte, menfaatlerini savunmak ve milli güvenliğini korumak için sahada ve masada gerekli adımları atmaktan çekinmeyen dış politika anlayışını sürdürmekte kararlıdır.”

TÜSİAD, TOBB, TİM, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Türkiye Müteahhitler Birliği ve Uluslararası Yatırımcılar Derneği ortak açıklaması:
“Suudi Arabistan'da ülkemiz firmalarına yönelik giderek artan bir menfi tutum sergilenmeye başladığını üzülerek takip ediyoruz. Firmalarımızdan mal tedarik eden birçok Suudi firmasına, Türkiye'den ithalat yapılmaması için taahhütname imzalatıldığı da ifade edilmektedir. Dolayısıyla bu konu ikili ekonomik ilişkilerin boyutunu da aşarak küresel tedarik zincirleri açısından da sorun haline gelmiştir. Bu çerçevede Türk iş insanları olarak, ticari ve ekonomik ilişkilerimizdeki sorunları çözmek için Suudi yetkililerden somut adımlar atmasını bekliyoruz.”

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe:
“Suudi Arabistan’a ihracat gayriresmi boykot kararı nedeniyle düştü. Halkı bıraksalar Türk hazır giyim ürünlerini tercih eder çünkü ürünlerimiz kaliteli ama bu ülkede demokratik bir yönetim sistemi yok ve sözlü talimatla ihracatımızı fiilen engellemeye çalışıyorlar.”

Gazeteci Emin Çapa:
“Suudi Arabistan Türkiye’ye ekonomik savaş ilan etmiş durumda. ‘Ülkemi seviyorum Türk malı kullanmıyorum’ diye marketlere yazılar asılıyor, gazetelere ilanlar veriliyor. Türkiye’den ev alanlara evlerinizi satın diye baskı yapılıyor. Türkiye’den ithalat yapanlara, ‘Türkiye’den ithalat yaparsam sonuçlarına katlanırım’ diye formlar imzalatılıyor. Bu Türkiye’ye karşı ekonomik savaştır.”

Gerçek Ne?

Boykot destek açıklamaları

Suudi Arabistan Ticaret Odaları Başkanı Ajlan al-Ajlan:
“Türkiye'ye yatırım yapmayın, Türkiye'den ithalat yapmayın, Türkiye'ye turizm için gitmeyin. Türk hükümetinin, hükümetimize, ülkemize ve vatandaşlarımıza yönelik süregelen saldırgan tutumu nedeniyle Türkiye’ye dair, ithalat, yatırım ya da turizm olsun her şeye boykot uygulamak her Suudlu tüccar ya da tüketicinin sorumluluğudur.” Kaynak↗

Suudi Prens Abdulrahman Bin Musa'ad Twitter hesabından yaptığı paylaşımda boykot kampanyasına desteğini açıkladı. Prens Abdulrahman, bunu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Katar ordusuna desteği nedeniyle yaptığını belirtti.

Boykota katılan Herfy şirketi:
“Büyük vatanımıza karşı görevimize inanarak şunları açıklıyoruz. Türkiye’den gelen herhangi bir ürünü almamaya başlamış ve buna ek olarak Türk burgeri satışını durdurmuş, onun yerine bugünden itibaren Yunan burgeri sunmaya başlamıştır.”

Suudi Arabistan’da bir market Türk markalarının yer aldığı bölüm kapatılarak “Türk markalarına dokunmayın” yazılı kağıtlar yapıştırdı. Müşterilerini Türk mallarını almamak üzere uyaran marketin fotoğrafları tepki yarattı.

Suudi Arabistan Gıda ve İlaç Kurumundan tarafından iletilen kararda, 15 Kasım 2020 itibariyle, Türkiye'den sığır eti ve ürünleri, koyun eti ve ürünleri, beyaz et ve ürünleri, balıkçılık ve su ürünleri, süt ve anne sütü alternatifi olan mamalar, yumurta ve ürünleri ile bal ve ürünlerinin Suudi Arabistan'a ithalatının durdurulduğu bildirildi.

Boykotun ekonomik boyutu
TİM verilerine göre, Türkiye'nin Suudi Arabistan'a ihracatı nisanda geçen yılın aynı ayına göre %94,4'lük düşüşle 201 milyon dolardan 11 milyon dolara geriledi. Ocak-nisan döneminde Türkiye'nin Suudi Arabistan'a toplam ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre %93,3'lük düşüşle 1 milyar 12 milyon dolardan 67,4 milyon dolara geriledi. Kaynak↗
*TİM Ülkelere Göre Sektörel İhracat Rakamları

Türkiye'nin Suudi Arabistan'a yaptığı ihracat, Suudi şirketlerden gelen boykot çağrılarının ardından ocak ayında, geçen senenin aynı dönemine oranla %97 civarında azaldı.
Suudi Arabistan İstatistik Kurumu verilerine göre Türkiye, Ocak 2021'de Suudi Arabistan'a 14,1 milyon riyal tutarında (30,1 milyon TL) ihracat yaparken, bu rakam bir önceki yılın aynı ayında 622 milyon riyal (1,3 milyar TL) idi. İhracat Aralık 2020'de ise 50,6 milyon riyal (107,3 milyon TL) tutarındaydı.

Suudi gazetesi Sabq'a göre Türkiye'de ev alan Suudi Arabistanlıların sayısı boykot kampanyasıyla birlikte %75 azaldı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'nin Suudi Arabistan'dan ithalatı yükseliyor. 2019 yılında 1 milyar 720 milyon dolar olan Türkiye'nin Suudi Arabistan'dan ithalatı 2020 yılında 2 milyar 5 milyon dolara yükseldi.
*TÜİK Dış Ticaret Ülkelere Göre İthalat Rakamları

Ticaret Bakanlığı verileri
Ülkelere Göre İhracat dokümanında yer alan bilgi:
2020 Ocak-Mart dönemi Suudi Arabistan’a ihracat: 852 milyon dolar
2021 Ocak-Mart dönemi ise 75 milyon dolar

Ticaret Bakanlığı resmi web sitesinde Dış Ticaret ve Başlıca Ekonomik Göstergeler başlığına tıklandığında indirilebilen dokumandaki verilerden:
Suudi Arabistan’a yapılan ihracat 2013 yılından 2020 yılına yedi yılda -%23 seviyesinde düşmüş görünüyor.