Tank Palet Fabrikası satıldı mı? Özelleştirme mi işletme hakkı devri mi?

Askeri birlik statüsünde olan ve TSK’nın elindeki tanklar başta olmak üzere tüm paletli silah araç ve gereçlerin onarıldığı, Fırtına obüslerinin üretiminin yapıldığı Tank Palet Fabrikası, 1975 yılında Sakarya’da kuruldu. Milli Prodüktivite Merkezi’nin son 10 yılda üç kez “En Verimli İşyeri” olarak tescil ettiği fabrika, dünyada ilk beş arasında. Dünyanın en uzun süre dayanıklı tank paletlerini yüzde 100 milli kaynakla üreten, gündüz ve gece görüş dürbünleri ile Leopard 1 ve 2 tanklarının modernizasyonunu yapan fabrikanın en önemli ürünü zırhlı araç, Fırtına Öbüs’ün azami menzili 40 kilometre.

Fabrika; 19 Aralık 2018 tarihli Resmi Gazete’de 481 numaralı Cumhurbaşkanı kararının  yayımlanmasının ardından oluşan tepkiler ile gündeme geldi.

Karar Sayısı: 481
Mülkiyeti Maliye Hazinesine ait ve Milli Savunma Bakanlığına (MSB) tahsisli Sakarya Arifiye ilçesi, Hanlıköy Mahallesinde bulunan MSB Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü 1. Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü işletimindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin (Fabrika), özelleştirme ile hedeflenen genel amaçların karşılanmasının yanı sıra; milli savunma sanayinde ülke kaynaklarının etkin ve verimli şekilde kullanılmasının sağlanması ile fabrikanın işletme verimliliğinin artırılması ve yeni iş/üretim imkanları oluşturmaya yönelik yatırımların özel sektör tarafından yapılması amacıyla;

Özelleştirme kapsam ve programına alınmasına,

Özelleştirme uygulamasının, işletme hakkının verilmesi yöntemiyle gerçekleştirilmesi ve işletme hakkı süresinin 25 yıl olarak belirlenmesine,

Özelleştirme işlemleri tamamlanıncaya kadar Fabrikanın MSB Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü 1. Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü tarafından işletilmesine devam edilmesine,

Fabrikada Türk Silahlı Kuvvetlerine yönelik mal ve hizmet üretiminin devamlılığının sağlanması ile MSB’nin kontrolünde yeni yatırımların yapılması da dahil olmak üzere, ihale dokümanında ve işletme hakkı sözleşmesinde yer alacak hususların Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve MSB tarafından belirlenmesine,

Özelleştirme uygulamasında teklif sahiplerinin savunma sanayi tesisi işletme deneyimleri, mali yeterlilikleri gibi MSB ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca uygun görülecek sair hususların ön yeterlilik kriteri olarak belirlenmesine,

Özelleştirme işlemlerinin 31.12.2019 tarihine kadar tamamlanmasına,

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 3’üncü ve geçici 29’uncu maddeleri gereğince karar verilmiştir.

19 Aralık 2018
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
Bu kararın yayımlanmasının ardından; Ocak 2019’da İYİ Parti Sakarya Milletvekili Ümit Dikbayır'ın Tank ve Palet Fabrikası'nın özelleştirileceğiyle ilgili araştırma önergesi TBMM'de reddedildi.
CHP ise yine Ocak 2019’da Savunma Sanayi Başkanlığı’na, ihalenin feshi için başvuruda bulunduklarını açıklamıştı.

“1105 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı”
Cumhuriyet gazetesinden Mahmut Lıcalı’nın haberine göre; 481 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile Tank Palet Fabrikası’nın özelleştirme kapsamına alınmasından sonra gelen tepkilerin ardından bu kez “Resmi Gazete’de yayımlanmayan” 1105 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararıyla fabrika, ASFAT A.Ş.’ye (Askeri Fabrika ve Tersane İşletme A.Ş.) devredildi.

CHP ile Ak Parti arasında da varlığı konusunda tartışmalara neden olan 1105 sayılı kararın 7 maddeden oluştuğu belirtiliyor. Haberde, Harb-İş Sendikası yetkililerinin orijinal kararı el yazısı ile kayıt altına alıp paylaştıkları yazıyor.

Okura not:
Bu haber, Cumhuriyet gazetesini ve Lıcalı’yı referans gösterip yayımlayan haber sitelerinde yer alırken Cumhuriyet gazetesinin haber sitesinde 6 Temmuz 2021’de kontrol edildiğinde görülememiştir. Aralık 2020 tarihli A Haber yayınında ise “Kararname değil 14 Mayıs 2019 tarihli 1105 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile işlem gerçekleştirildi ve tüm kararlar kamuoyu ile paylaşıldı.” şeklinde bir açıklama yer alıyor.

Bu kararname ile fabrikanın özelleştirilmesi için ASFAT’a devredilmesiyle beraber işçiler kamu statüsünde kalırken, ASFAT’ın şirket olmasından dolayı istediği firmayla sözleşme imzalayabileceği, böylece fabrikanın Katar ortaklı BMC’ye kiralanabilmesi ya da fabrikanın işletmesinin doğrudan BMC’ye devredilebilmesinin mümkün olduğu ifade ediliyor.

SGK kayıtlarındaki değişiklik ile devir gerçekleştiği anlaşılıyor
Sözcü Gazetesinden Erdoğan Süzer’in 17 Eylül 2019 tarihli haberine göre; Tank Palet Fabrikası Millî Savunma Bakanlığı Askeri Fabrika ve Tersane İşletme Anonim Şirketi'ne (ASFAT A.Ş.) resmen devri, devirle birlikte fabrikanın Sosyal Güvenlik Kurumu'ndaki (SGK) kayıtlarının yenilenmesiyle de görülebilir. Haberde; “SGK Sakarya Sosyal Güvenlik Müdürlüğü, Tank Palet Fabrikası'nda çalışan işçilere ilişkin sosyal güvenlik kayıtlarını yeniledi. SGK'nın yeni kayıtlarına göre, daha önce MSB 1'inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü tarafından işletilen Tank Palet fabrikası, içerisinde çalışan işçileriyle birlikte resmi olarak ASFAT A.Ş'ye geçti.” deniyor.

Sayıştay Raporu’ndan yer aldı:
“4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkındaki Kanun’un 2-i maddesi uyarınca, 14 Mayıs 2019 tarih ve 1105 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile bedelsiz olarak ASFAT AŞ’ye devredilmiştir. MSB, ASFAT AŞ ve BMC Savunma Sanayi ve Ticaret AŞ arasında imzalanan 5 Ağustos 2019 tarihli protokol ile de 1. Ana Bakım Fabrikası Müdürlüğü’nün işletme hakkı 25 yıllığına BMC Savunma Sanayi ve Ticaret AŞ’ye devredilmiştir.”

Harb-İş Sendikası yetkililerince kayıt altına alındığı söylenen, Resmi Gazete’de yayımlanmadan uygulamaya alındığı belirtilen yedi maddelik 1105 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının birinci maddesi:
“Mülkiyet devri hariç olmak üzere ilgili mevzuat çerçevesinde savunma sanayi kuruluşlarında değerlendirilmesi, üçüncü kişilere kiralanması, tahsisi, işletme hakkının devredilmesi veya diğer işlemlerin gerçekleştirilmesini teminen 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkındaki Kanun’un 2-i maddesi uyarınca bedelsiz olarak ASFAT AŞ’ye devrine(…)”

Türk Harb-İş Sendikası, 21 Ağustos 2019 tarihinde Tank Palet Fabrikası Yönetimsel Bilgilendirme Toplantısı başlığı altında aşağıdaki metni yayımladı:
“20 Aralık 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 481 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile özelleştirme kapsamına alınan Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü 1’nci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü (Tank Palet Fabrikası) ile ilgili kararın düzeltilmesi noktasında Sendikamız, siyasi partiler, sivil toplum örgütler ve bölge halkının gösterdiği tepkilerin de etkisiyle fabrikada özelleştirmelerde izlenen yolların dışında farklı bir yönetimsel yapı oluşturuldu.

Tank Palet Fabrikası’nda 21 Ağustos 2019 tarihi itibarıyla başlayan yeni yönetimsel yapı ile ilgili aynı gün (bugün) burada çalışan üyelerimiz için bilgilendirme toplantısı düzenlendi.

Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrikalar Genel Müdür Yardımcısı Tuğgeneral İsmail AMANVERMEZ, Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrika ve Tersane İşletme Anonim Şirketi (ASFAT A.Ş.) Genel Müdürü Esad AKGÜN ve BMC Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş yetkilisi Mehmet KARAASLAN’ın ortak gerçekleştirdiği toplantıda, Tank Palet Fabrikası’nın işletmesinin nasıl yürütüleceği ile ilgili her atölyeden bir üyemiz olmak üzere 15 işçiye bilgi verildi.

Toplantıda konuşan Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrikalar Genel Müdür Yardımcısı Tuğgeneral İsmail AMANVERMEZ, Tank Palet Fabrikası’nda 3 ay süresince MSB, ASFAT ve BMC ortak çalışma döneminin olacağına işaret ederken, fabrikada Türk Silahlı Kuvvetleri için gerçekleştirilen tüm hizmetlerin aksamadan devamının sağlanacağına işaret etti.

Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrika ve Tersane İşletme Anonim Şirketi (ASFAT A.Ş.) Genel Müdürü Esad AKGÜN ise konuşmasında ASFAT’ın MSB’nin bir şirketi olduğuna dikkat çekerek, fabrikada ASFAT’a geçerek çalışmasına devam edecek personelin MSB personeli olduğunu kaydetti. Bundan sonraki süreçte ASFAT bünyesinde çalışacak tüm işçilerin özlük haklarının korunacağına işaret eden AKGÜN, ayrıca Sendikal haklarının da devam edeceğini dile getirdi.

BMC Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş yetkilisi Mehmet KARAASLAN ise Tank Palet Fabrikası’nda uygulanacak modelin Türkiye’de bir ilk olduğunu belirtirken, ciddi bilgi birikimi ve insan kaynağına sahip fabrikanın bundan sonraki yönetimsel yapıda da milli savunmaya ciddi katkı sağlayamaya devam edeceğini vurguladı.”

Türk Harb-İş isimli Türkiye Harb Sanayii, Savunma ve Güvenlik Çalışanları Sendikası yayın organı, Tank Palet Özel Sayısı ismiyle özel bir sayı yayımladı. Derginin bu 261. sayısında “1.’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü’nün Özelleştirme Kapsamına Alınması Kabul Edilemez” başlığıyla şu bildiriye yer verildi:
“Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 20 Aralık 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 481 sayılı karar ile Sendikamızın örgütlü olduğu MSB Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü işyeri özelleştirme kapsamına alınmıştır.

Türk Harb-İş Sendikası olarak, söz konusu karar ile 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü işyerinin 25 yıllığına işletme hakkı özel sektöre devredilmesiyle ilgili kararı kabul edilemez buluyoruz(…) Özelleştirme kararının hemen sonrasında Sakarya’ya hareket eden Türk Harb-İş Sendikası Genel Yönetim Kurulumuz, işyerinin ve üyesinin geleceğine çıkmak için her türlü hukuki girişimde bulunmaktadır(…)”

Özelleştirme ve işletme hakkı devri
Özelleştirme, Türkiye’de 24 Kasım 1994 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesi ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile uygulanıyor.

Kanunun 2. Maddesinin “ı” fıkrasında; “Özelleştirme işlemlerinin değer saptaması da dahil aleniyet içinde yürütülmesi” yazar.

Kamu iktisadi teşekküllerinin mülkiyet ve yönetiminin özel sektöre devredilmesi anlamına gelen “özelleştirme”, devletin, söz konusu kuruluşlardan tamamen elini çekmesi ya da çok az kontrolünün olması anlamına geliyor.

Özelleştirme, Türk Dil Kurumu’nun tanımıyla; “Devlete ait taşınır, taşınmaz malların teklif alma veya ihale yoluyla satışını yapma” şeklinde tanımlanıyor.

İşletme hakkı devrinde ise kamu kuruluşlarının veya işletmelerin aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin mülkiyet hakkı kamuda kalmak şartı ile belirli bir süre ve şartlar altında, bedel karşılığında özel bir şirket tarafından işletiliyor.

ASFAT A.Ş. nedir?
Askeri Fabrika ve Tersane İşletme A.Ş., 2018 yılı Ocak ayı itibarıyla Milli Savunma Bakanı Fikri Işık döneminde kuruldu. 1325 sayılı Kanunun Ek 12. maddesi ile kurulan kuruluşun “Devletten-Devlete” anlaşma yapma yetkisi bulunuyor. Ayrıca; savunma endüstrisinde faaliyet gösteren şirketlerin ihracata yönelik olası sorunlarını çözmek üzere çalıştığı belirtiliyor.

BMC nedir?
1964 yılında İzmir’de kurulan BMC’nin açılımı, British Motor Corporation (Britanya Motor Kuruluşu. 1989 yılında Mehmet Emin Karaahmet’e ait olan Çukurova Holding tarafından satın alındı. 2013’te holdingin en büyük hissedarı olan Mehmet Emin Karamehmet'in, Cavit Çağlar ile İnterbank ile ilgili kredi ilişkilerinden kaynaklanan borçları nedeniyle TMSF tarafından el konuldu.

2014’te TMSF tarafından yapılan ihalede tek katılımcı olarak teklif veren iş adamı Ethem Sancak'a ait olan "Es Mali Yatırım" tarafından satın alındı.

Türkiye’nin en büyük ticari ve askeri araç üreticilerinden biri olarak bilinen BMC’nin Sancak ailesi tarafından satın alınmasının ardından hissesinin %49,9’u Katar ordusuna satıldı. Ethem Sancak daha sonra, elinde kalan hisselerin yüzde 25,1’ini Talip Öztürk’e sattı. Böylece BMC hisselerin yüzde 25'lik kısmı Sancak ailesinde kalmıştı.

Haziran 2021’de Ethem Sancak ve Öztürk Ailesi'ne ait olan %50.1'lik hisseleri, Fuat Tosyalı'nın sahibi olduğu Tosyalı Holding'e satıldığı duyuruldu. 

Ticaret Sicili Gazetesi'nin 22 Haziran tarihli nüshasında yer alan bilgilere göre, Sancak ve Öztürk ailelerinin toplam 50,1'lik hissesi Tosyalı Holding'e geçti.

BMC’nin yüzde 49,9’unu 2014 yılında 300 milyon dolara alan Katar ortakların yönetimdeki yeri değişmedi. 10 kişiden oluşan yönetim kurulunda 5 Katarlı yönetici yer almaya devam etti.

2019’da Tank Palet Fabrikası'nın, mülkiyeti Milli Savunma Bakanlığı'nda kalmak üzere işletmesini devralan ASFAT ve Milli Savunma Bakanlığıyla birlikte protokol imzaladı. Böylece Fabrika’nın 25 yıllık işletme devri BMC’ye geçti.