“TikTok kaldırılsın”

Türkiye’de TikTok’un kaldırılması için pek çok kampanya yürütülüyor. Bunlardan bir tanesi, change.org’da “TikTok programı Türkiye’den kaldırılsın” başlığı ile yer alıyor. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına uygulamanın kaldırılması talebinde bulunan kampanyaya şimdiye kadar 462 kişi imza atmış. Gerekçe genel olarak; insanların robotlaştırılması, gençlerin dünyada olan olaylardan ve bilimsel gelişmelerden bihaber gelişmesine neden olması şeklinde belirtilmiş.

Diğer taraftan ocak ayı başında Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, Türkiye’deki yeni sosyal medya düzenlemesinin gereği olarak TikTok'un da temsilci atayacağını açıklamıştı: “Temennimiz diğer sosyal ağ sağlayıcıların da bir an önce temsilcilerini bildirmeleri ve yükümlülüklerini yerine getirmeleri.” Kaynak↗️

Türkiye’de ‘Gerçekleri Bil’ ile yerini sağlamlaştırma hedefi
Kendini, dünyanın önde gelen kısa video platformu olarak tanımlayan TikTok, platformda yanlış bilgilerin önüne geçmek için Türkiye’de International Fact Checking Network↗️’e üye olan iki doğrulama platformundan biri olan Teyit ile işbirliği yaptığını geçtiğimiz günlerde duyurdu. TikTok bu işbirliğiyle, ‘Gerçekleri Bil ’ adlı yeni bir doğrulama özelliği sunuyor. TikTok’un açıklamasında; Türkiye'de platformdaki yanlış bilgileri tespit etmek ve ortadan kaldırmak için içeriğin doğruluğunu değerlendirmeye yardımcı olması amacıyla bu ortaklığın kurulduğu bilgisi yer aldı. Kaynak↗️

Bir işbirliği de İstanbul Büyük Şehir Belediyesiyle
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İSMEK ve TikTok’un yeni işbirliğini TikTok hesabından↗️ duyurmuştu. İmamoğlu, İSMEK ve TikTok ortak çalışmasıyla hayata geçirilen proje kapsamında kadın girişimciler için online eğitimlerin başladığını ifade etti. Konuya ilişkin olarak 25 Mart günü İSMEK'ten yapılan açıklamada da "El emeği göz nuru ile ticari zekâsını birleştiren kadın işletmecilerimize destek için 26-28 Mart tarihleri arasında TikTok’ta canlı yayınlanacak atölye çalışmalarımıza davetlisiniz" bilgisi verilmişti.

Sayılarla Türkiye’de TikTok
Geçtiğimiz yıl Türkiye’de TikTok’u kullanan kullanıcı sayısının 32 milyonun üzerine çıktığı saptanmış. Kaynak↗️ Mobilin Durumu (State of Mobile) adlı raporda ise Türkiye’de en popüler platformun Instagram olduğu ancak bu sosyal platformda kullanıcıların her gün geçirdiği sürenin geçen yıla göre bir miktar azalarak ayda ortalama 19,7 saat olduğu belirtilmiş. Facebook 13.1 saat ile biraz artış kaydetse de WhatsApp 15 saat ile onu geçmiş. Dikkat çeken hareketlenme ise TikTok’ta. Bir yıl içinde ayda ortalama 7 saatten 14 saate zıplayan TikTok iki uygulamayı da geçip Türkiye’de ikinci sıraya yerleşmiş durumda. Kaynak↗️  

TikTok nedir?
Çin merkezli TikTok, özellikle gençler arasında çok sık kullanılan, video paylaşımı temelli bir sosyal medya platformu. Platformda paylaşılan videoların uzunluğu bir dakika ile sınırlı. Uygulamada çok sayıda şarkı ve filtre seçeneği yer alıyor. Kullanıcılar çoğunlukla dans koreografileri ve sistemin sunduğu şarkılara ya da konuşmalara uygun taklitler yaparak paylaşımda bulunmayı tercih ediyor. Uygulama, 2019 yılından beri akıllı telefonlarda en çok indirilen programlar arasında yer alıyor. Pandemi sürecinde TikTok ile Çin'den erişilebilen kardeş uygulaması Douyin'in dünya çapında iki milyar defa indirildiği ve bugün artık 1 milyarın üzerinde aktif kullanıcıya sahip oldukları tahmin ediliyor. Kaynak↗️ Kaynak↗️

Uygulamanın dikkat çeken bir diğer özelliği ise canlı yayınlar ile para kazanma imkanı sunması. Bu canlı yayınlar, uygulamanın sunduğu tek para kazanma alanı. İzleyenler, canlı yayın yapana “hediyeler” gönderebiliyor. Bu “hediyeler” para ile satın alınıyor. Tiktok, 2019 verilerine göre uygulama içi satıştan 10,8 milyon dolar kazandı. Canlı yayın yapana verilen hediyeler üzerinden yüzde alan TikTok, bu komisyon oranını açıklamıyor. Kaynak↗️

ABD’de TikTok yasaklarında yumuşama
ABD’de ise Trump döneminde TikTok, soruşturmalar ve sansürlerle gündemdeydi. ABD’li kongre üyeleri, 2019 yılında Uluslararası İstihbarat Direktöründen ulusal güvenlik için potansiyel bir risk taşıyıp taşımadığına dair TikTok’u araştırmasını istemişti. Kaynak↗️  

Trump’ın başkanlığı döneminde yaşanan bu gelişmeye ek olarak Trump da “TikTok’u yasaklayacağız” açıklaması yapmıştı. Takip eden günlerde ise TikTok, ABD’de 380 binden fazla videoyu nefret söylemi politikasını ihlal ettiği için kaldırmıştı. Kaynak↗️

Ayrıca ABD Federal Ticaret Komisyonu, 13 yaş altı çocukların verilerini topladığı gerekçesiyle şirkete 5,7 milyon dolar ceza verdi. Kaynak↗️

Hükümet değişiminden sonra yeni Başkan Biden, TikTok aleyhinde yürütülen yasal işlemleri durdurduğunu açıklamıştı. Kaynak↗️

Pakistan ve Hindistan’da yasak
Pakistan Telekomünikasyon Ajansı, Ekim 2020'de TikTok’u "ahlaksız" içeriklerin kontrol edilemediği gerekçesiyle yasaklamıştı. Şirketin, müstehcen ve uygunsuz içeriklerin yayılmasına neden olan TikTok hesaplarını engelleyeceğine dair verdiği teminatın ardından Pakistan yasaklamayı kaldırdı. Geçtiğimiz günlerde ise mahkeme, "toplumda müstehcenliği yaydığı" gerekçesiyle Çinli sosyal medya uygulaması TikTok’un yasaklanmasına karar verdi. Kaynak↗️

Hindistan’da ise Temmuz 2020’de aralarında TikTok’un da olduğu 59 Çin menşeli uygulamaya yasak gelmişti. Gerekçeler ise şöyle sıralanıyor: Ülkenin ulusal güvenliğine yönelik tehditler, Hindistan halkının kişisel bilgilerinin çalındığı ve başka ülkelerle paylaşıldığı. Direkt söylenmese de gerekçeler arasında ayrıca Çin’e bilgi aktarıldığı iması yer alıyor. Kaynak↗️
Uygulama ayrıca Endonezya ve Bangladeş'te, pornografiyle ilgili endişeler nedeniyle yasaklanmıştı.

Sansür talep eden ve aynı zamanda dışişleri bakanlığı TikTok hesabı açan bir ülke
Rus muhalif Navalny’nin tutuklanmasının ardından etkili bir şekilde gerçekleşen sokak protestoları sırasında Rusya Federal Bilgi Teknolojileri ve Kitle İletişim Denetleme Kurumu, TikTok ve diğer sosyal medya platformlarına uyarı yazısı göndererek, gençleri izinsiz protestolara katılmaya teşvik eden yayınların durdurulmasını talep etmişti. Uyarının ardından YouTube, TikTok ve Instagram gibi sosyal medya uygulamaları, gençleri izinsiz protestolara yönelten içerikleri silmeye başladıklarını açıklamıştı. Kaynak↗️

Ocak ayında yaşanan bu gelişmelerden kısa bir süre sonra, şubat ayında Rusya Dışişleri Bakanlığı TikTok hesabı açtığını duyuru. Kaynak↗️

TikTok en çok hangi ülkelerde indiriliyor
Uygulama analiz kuruluşu Priori Data’nın 30 Haziran 2020 itibarıyla 55 ülke verilerine göre, yasak öncesi Hindistan’da uygulama, 100 milyon kez indirilmiş. İkinci sırada 45 milyondan fazla indirmeyle ABD var. Bu ülkeleri Brezilya (34,7 milyon), Endonezya (30,7 milyon), Rusya (25 milyon) ve Meksika (24,2 milyon) izliyor. Kaynak↗️

TikTok neden tehlikeli bulunuyor? 
TikTok ile ilgili üç temel rahatsızlık dikkat çekiyor. Birincisi Çin merkezli uygulamanın veri toplayarak casusluk faaliyetlerine alet edilmesi, ikincisi ise pornografi, taciz, şiddet, ayrımcılık gibi kişi ve toplum sağlığını zedeleyici içerikleri, olduğu gibi yayınlaması. Üçüncü eleştiri konusu ise uygulamayı kullanım yaşı sınırının 13 olması ve 13 yaşından küçüklerin rahatlıkla bu kuralı ihlal edebilmesi.

Uygulamaya dair ülkelerin tedirginliğini doğrulayabilecek özellik ise TikTok’un hangi videoların izlendiği ve hangileri hakkında yorum yapıldığı, lokasyon verisi, telefon modeli ve kullanılan işletim sistemi, klavye kullanım alışkanlıkları gibi çok sayıda veriyi topluyor olması. Kaynak↗️, Kaynak↗️

Diğer taraftan bu uygulamayı halihazırda Facebook yapıyor. Önümüzdeki günlerde ise WhatsApp, bağlı olduğu Facebook şirketiyle kullanıcı verilerini paylaşma kabulü gerektiren bir sözleşme yürürlüğe alacak.↗️

13 yaş kuralı ve aile güvenliği modu
TikTok’u kullanmak için yaş sınır 13 olarak biliniyor ancak bunu denetleyecek mekanizmaların sağlıklı çalışmadığı öne çıkan bir eleştiri konusu. Platform, 13 yaşından küçük çocukların platformu kullanımını engellemek için Aile Güvenliği Modu’nu öneriyor. Aile Güvenliği Modunu kullanmak isteyen ebeveynler, kendi hesaplarını oluşturup bu hesaptan çocuğunun hesabına bağlanabiliyor. Ardından Ayarlar’dan gerekli düzenlemeler yapılabiliyor. Bu özellik geçtiğimiz yıl ilk olarak İngiltere’de devreye girmişti. İngiltere’de, TikTok’un 12-15 yaş arasındaki çocuklar tarafından kullanımı bir yılda 1,5 kat artmıştı. Kaynak↗️

Ayrıca İngiliz çocuk vakfı Barnardo’s↗️ çocuk görüntüleri almak için pedofillerin TikTok’u yoğun kullandığı uyarısında bulunmuştu.

Diğer taraftan İtalya’da 10 yaşındaki bir çocuk; TikTok’ta paylaşılan bir videoda gördüklerinin aynısını yapmaya çalışırken geçtiğimiz aylarda hayatını kaybetmişti. Bunun üzerine İtalyan polisi, olayla ilgili olarak Sicilya'da yaşayan 48 yaşındaki bir TikTok kullanıcısına suçlama yöneltmiş, uygulamada yüz binlerce takipçisi olan kullanıcının, bilgisayarına el koyulmuştu. Ayrıca, belli yaşın altındaki kullanıcılar için de uygulamaya geçici olarak kısıtlama getirilmişti.

Yaşananların ardından TikTok, 9 Şubat 2021 tarihinden itibaren İtalya'daki kullanıcılarına yaş bilgilerini güncelleme şartı getirdi. Aksi taktirde kullanıcıların hesaplarının bloke edileceğini duyurdu. Yaş doğrulama içinse yapay zekanın kullanılacağı, 13 yaşın altında olduğunu belirten herkesin hesabının kapatılacağı açıklandı. Kaynak↗️