Türkiye uzay yolcusu mu?

+A -A

10:49 28-06-2022

Aklayanlar

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “İçimizden biri uzaya gidecek” açıklamasıyla gündeme gelen uzaya gidiş konusu, muhalefetin eleştirileriyle tartışmaya dönüştü. Türkiye’nin uzaya gidebileceğini dile getirenler hazırlık çalışmalarının yıllardır devam ettiğine dikkat çekiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan

“Milli Uzay Programımız çerçevesinde bir Türk vatandaşının uluslararası uzay istasyonuna gönderilmesi sürecini resmen başlatıyoruz. İçimizden biri uzaya gidecek. İnşallah onu da bizden sonra gelecek nesiller unutmayacaklar.”

“2023 sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi millî ve özgün hibrit roketimizle Ay'a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz. Uzay aracımızı yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı uluslararası iş birliği ile hayata geçireceğiz. Bu görevi tamamladığımızda hem Ay'a ulaşmayı başaran ülkelerden biri olacağız hem de ikinci aşama Ay misyonu için gerekli bilgileri toplamış olacağız. 2028'de hayata geçirmeyi planladığımız ikinci aşamada ise Ay'a yumuşak iniş gerçekleştirecek, Ay'da bilimsel faaliyetler yapabilen sayılı ülkelerden biri konumuna geleceğiz.”

Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım

“Uzaydaki yerçekimsiz ortamda, yapılacak deneylerin bizim için çok ciddi bir önemi var. Çünkü bizim bilim camiamız böyle bir fırsatı yakalayamadı. Deney, bilimsel çalışma tekliflerini topluyoruz, bunları değerlendirerek bir karara varacağız. Uzay yolcumuzun, astronotumuzun uzay istasyonunda 7 ila 10 gün arasında yapabileceği üç veya dört bilimsel çalışmayı tespit edeceğiz. Artık uzayda hep insan olacak. Eskiden olduğu gibi sadece bilimsel çalışma yapmak için değil aynı zamanda üretim yapmak için de insanlar orada olacak. İşin ticari ve ekonomik boyutu oralara gidiyor. Ay Araştırma Görevi'nde bulunacak uzay aracının nihai tasarımı haziranda bitecek, yüzde 70'e yakın yerli olacak.”

"Aracımızın Ay'a ulaşması demek Türkiye'nin Ay'a ulaşabilen 5-6 ülkeden biri olması demektir ki bu müthiş bir hamle. İşin teknik yönü yanında hukuki boyutu da var. Yani biz Ay'a bir araç ulaştırmış olmakla oradaki haklarımızı da bir yerde garanti altına almış oluyoruz. Bundan sonra ülkemizin, devletimizin ve milletimizin uzayda ve gök cisimlerinde hakları var. Ay programını 2023 sonuna yetiştirmeye çalışıyoruz. Tedarikte bazı sıkıntıların yaşanabileceğini de öngörüyoruz. Çünkü bu savaş da bazı şeyleri etkiledi. Pandemide zaten teslimat süreleri uzamıştı. Bu yüzden 2024 yılını öngörüyorum."

TUA Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Lokman Kuzu

“Uzaya astronot gönderme Türkiye Uzay Ajansı’nın iki yıl önce açıklanan 10 hedefinden biri. Bu konu yıllar önce bir çalıştay sırasında konuşuldu ve ana hedefler arasına girdi. Hazırlığını ise 2017 yılında yaptık. O yıl ilk olarak Japonya Uzay Araştırma Ajansı ile görüşüldü. Daha sonra ABD'li firmalarla görüşüldü ve oraya gidilerek ilk raporlar hazırlandı. Şu anda insanoğlunu uzaya götürebilen üç ülke bulunuyor. Çin, ABD ve Rusya. Çin, Uluslararası Uzay İstasyonu projesinin bir ortağı olmadığı için geriye iki ülke kalıyor. Onlar da Rusya ve ABD. Rusya'nın savaş nedeniyle yaşadığı zorlukları düşünürsek şu an bu proje ABD ile yapılacak.”

İzmir Ekonomi Üniversitesi Havacılık ve Uzay Mühendisliği Dr. Öğretim Üyesi Fabrizio Pinto

“Türkiye’nin uzay yolculuğuna başlama zamanlaması yerinde. Uzay alanında; ABD, Çin ve Rusya gibi lider ülkeler var. Ancak ay hakkında bile çok az araştırma yapıldı. Bu yüzden, Türkiye'nin uzayda süper güç olma konusunda çok başarılı olacağına inanıyorum.”

Karalayanlar

Cumhurbaşkanı’nın “uzay gidecek Türk” açıklamasını eleştirenler, Türkiye’nin yeterli bütçesinin olmadığını ve 2023 vurgusuyla seçimlere yatırım yapıldığını düşünüyor.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener

“Biz memleketimize gidemiyoruz, onlar uzaydan bahsediyorlar. Bir de başımıza uzay macerası çıktı. Yeryüzündeki her şeyi hallettiler, bir de uzaya gideceklermiş. Türkiye elbette uzaya gidecektir. Ama bugün, milletimizin ihtiyacı seçimdir. Türkiye’nin ihtiyacı seçimdir. İYİ Parti’nin de yetkiyi alıp memleketi düze çıkarmak için beklediği şey seçimdir.”

Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu

“Kaç paraya gidecek o adam? Bilmem kaç milyon dolar ödeyeceksiniz. Dünyada zengin olan kim varsa şimdi uzaya gidiyor. Suudi prensleri bile gitti. Bu marifet değil ki. ‘Vay canına şu adamlara bak, uzaya bile gitmemize rıza göstermiyorlar’ diyorlar. Sen ciddi bir uzay programını önümüze koy, ben senin arkanda olurum. Böyle sahtekarlıkla bizi kandırmaya kalkarsan rıza göstermeyiz.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Milli Uzay Programını tanıttığı Şubat 2021’de CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın bir rapor hazırlayarak TUA ve Milli Uzay Programı çalışmalarını eleştirmişti.

“TUA; kurulduğu 2018’den bu yana kuruluş amacına uygun hiçbir faaliyet göstermedi. Milli Uzay Programı kamuoyunda genel olarak inandırıcı bulunmadı. İktidarın ‘2023 yılında Ay ile temas kurulması’ hedefini; 2 yıl gibi kısa bir zamanda ve yeterli bütçe ile teknik altyapı olmadan dillendirmesi TUA’yı uzay hedefleri ve uzay çalışmaları için değil, iç siyaset için kullanmayı amaçladığını gösteriyor. Henüz 2 ay önce kabul edilen 2021 bütçesinde söz konusu hedeflerle ilgili bir vurgu yer almadı. Farklı ülkelerin uzay hedefleri için ayırdıkları bütçeler 300 milyon dolar ile 19,5 milyar dolar arasında değişirken TUA’nın 5,4 milyon dolarlık bütçesi yetersiz.”

TÜBİTAK Uzay’da 11 yıl görev yapmış olan ve şu anda Almanya’da özel bir şirkette çalışan Uydu Mühendisi Dr. Egemen İmre'nin Şubat 2021’de verdiği röportajdan

“Bu sadece bizimle ilgili bir mesele değil. Birçok ekipmanın dışarıdan satın alınması gerekiyor. Bu satın almayla ilgili süreçte tedarikler, testlerin yapılması, entegre edilmesi, tekrar testlerinin yapılması ve fırlatılması ciddi düzeyde zaman alacak konular. 2023 hedefini birçok şeyin iyi gittiği iyimser bir hedef olarak görüyorum. 2023 yetişir mi konusundaki endişelerim ondan. Türkiye için Ay’a gitmenin kendisi hayal değil. Çok olası. Teknoloji var. Elektrikli itkiyle mi gideriz, nasıl gideriz onları tartışırız. Ama 2023 yılı dendiğinde Türkiye’nin elinde olmayan sıkıntılar ortaya çıkıyor. Örneğin bir uyduda Türkiye’de henüz üretilmeyen güneş panelleri, yakıt tankları gibi ekipmanlar yurt dışından gelebilir. Kimse bu tür ürünleri rafında hazır bulundurmaz. Tedarik süreçlerinin hızla başlatılması lazım. Gelmesi, bir yandan aracın tasarlanması, montajı, test edilmesi… Çevresel testleri var. Isıl-vakum ve titreşim testlerine giriyor. Fırlatıcılar testi yapılmamış hiçbir şeyi kabul etmez. Yarın fon çıktı diyelim. Başlasanız bile 2023'e yetişmeyebilir. Bazen örtülü ambargolar da olabiliyor. En hızlı takvimde bile, teknolojik olarak gerçekçi gelmiyor demiyorum ama 2023 için endişeliyim.”

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu

“En sonunda da Ay’a gidiyoruz masalı ile geldiler. Ay’a gidiyorlarsa gitsinler. Ay’a gidiyoruz dediler de biz karşı mı çıktık? Çıksınlar Ay’a… Arada bir vatandaşın gülümsemesi lazım. Bu gülümsemeye katkı sunduğu için de teşekkür edelim.”

Gerçek Ne?

Cumhurbaşkanı Erdoğan Milli Uzay Programını Şubat 2021’de tanıtmış, 2023’te Ay’a gitme hedefini ilan etmişti.

Cumhurbaşkanı 23 Mayıs’ta kabine sonrasında yaptığı açıklamada, Milli Uzay Programı kapsamında belirlenen ‘Türk Uzay Yolcusu ve Bilim Misyonu görevini başlattıklarını söyledi. Başvurular, uzaya.gov.tr adresi üzerinden alınacak. Son başvuru tarihi 30 Haziran 2022 olarak güncellendi.

Uzaya giden ülkeler

Uzay yarışı, 1957 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) tarafından uzaya gönderilen ilk uydu olan Sputnik-1 ile başladı. 1961 yılında ise yine SSCB tarafından Yuri Gagarin, Vostok 3KA kapsülü içerisinde uzaya fırlatıldı ve uzaya çıkan ilk insan oldu.

Ay’a ilk insanlı iniş 1969’da ABD tarafından gerçekleştirildi, Neil Armstrong Apollo 11 ile Ay yolculuğunu tamamladı.

Sputnik-1 ile başlayan uzay yarışında ABD ve SSCB başı çeken ülkeler, sonrasında Fransa ve Kanada gibi ülkeler de bu yarışa katılıyor. Günümüzde ABD ve Rusya uzay çalışmalarında hala önlerde yer alırlarken onları Çin, Japonya, Hindistan gibi ülkeler ve Avrupa Uzay Ajansı ile Avrupa Birliği ülkeleri izliyor.

Türkiye uzay tarihi

1994 yılında TÜRKSAT 1B uydusunun fırlatılmasının ardından, sırasıyla TÜRKSAT 1C, 2A, 3A, 4A, 4B, 5A ve 5B haberleşme uyduları uzaya gönderildi. TÜRKSAT 3A, 4A, 4B ve 5A uyduları halen aktif.

Uzaktan algılama uydusu BİLSAT, Türkiye’de tasarlanan ilk yer gözlem uydusu RASAT, yüksek çözünürlüklü milli yer gözlem uydusu GÖKTÜRK-2 ve metre-altı yer gözlem uydusu GÖKTÜRK-1 uzaya gönderilen diğer uydular. GÖKTÜRK-1, GÖKTÜRK-2 ve RASAT uyduları uzaktan algılama alanında faaliyet gösteriyor.

İMECE Yer Gözlem Uydusu Projesi ve TÜRKSAT 6A’nın fırlatılmasıyla ilgili hazırlıklar devam ediyor.

Türkiye Uzay Ajansı 2018 yılında kuruldu.

Uzay Programına ülkelerin ayırdığı bütçeler, 2019

ABD Ulusal Havacılık Uzay Dairesi 22,5 milyar dolar

Avrupa Uzay Ajansı 5,1 milyar dolar

Çin 3,7 milyar dolar

Rusya 1,8 milyar dolar

Hindistan 1,7 milyar dolar

ABD merkezli SpaceX şirketi uzay yolculuğu için 2021’de 50 milyon dolar talep ediyordu. Rusya ise en az 80 milyon dolar maliyet çıkarıyor.

Türkiye Uzay Ajansı Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Lokman Kuzu, “Görevin maliyeti biraz değişken. 10 günlük ve 30 günlük görevlere göre maliyet de değişiyor. Ancak yapılacak görevin şu an için yaklaşık maliyetinin 70 milyon dolar civarında olduğunu söyleyebilirim.” dedi.

Türkiye Uzay Ajansı 2022 toplam bütçesi 61 milyon TL olarak açıklanmıştı.

TUA Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım daha önce, “Ay’a insan göndereceğimizi düşünenler var, bizim insanlı Ay’a uçuşlarımız ilk 10 yıllık planda mevcut değil, demişti.

Uzay yolcusu aranıyor

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Twitter hesabından 23 Mayıs’ta “Türkiye Uzay Yolcusunu Seçiyor” ifadesiyle başvuru duyurusu yapıldı. İlk başvuru aşamasını geçen adaylardan ek bilgi, belge, doğrulama isteniyor. Adaylar, test, tetkik ve muayeneden geçirilecek, İngilizce dil yetenekleri için mülakata alınacak. Tüm bu aşamaların sonucunda seçilen 2 aday TUA veya TÜBİTAK bünyesinde 10 yıl istihdam edilecek.

Türk uzay yolcusu Uluslararası Uzay İstasyonu’na bilimsel araştırmalar için gönderilecek. Seçilecek 2 adaydan biri 10 gün süreyle istasyonda kalacak.

Türk uzay yolcusu için 45 yaşından küçük, mühendislik, fen bilimleri ve temel bilimler alanlarında eğitim ve tıp fakültelerinden lisans derecesine sahip ve çok iyi derecede İngilizce bilenler başvuru yapabilecek.

Adayların 149.5-190.5 santimetre boya ve 43-110 kilogram ağırlığa sahip olması gerekecek. Her iki gözde de doğal olarak veya gözlük, kontakt lens ile düzeltme sonrası yüzde 100 (Snellen20/20) görme keskinliği aranacak adaylara yapılacak muayenelerde tansiyon problemi olup olmadığına bakılacak.

Başvurular

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank 25 Mayıs’ta, başvuru internet sitesini 4 milyon kişinin ziyaret ettiğini ve sisteme kaydını yaptıran 31 bin kişiden 225’inin kaydını tamamladığını duyurdu.

“Türkiye’nin Uzay Misyonu ve Türk Astronot Görevi” konulu konferansta konuşan TUA Başkanı Yıldırım, başvuruyu tamamlayanların sayısının 14 Haziran itibariyle 500’ü bulduğunu söyledi.