AB vatandaşlığı için pasaport ticareti: Altın Pasaport yolsuzluğu yine gündemde

+A -A

17:59 24-06-2021

Aklayanlar

Başta Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis olmak üzere bazı hükümet yetkilileri ve din adamlarının çıkar amaçlı Altın Pasaport ticareti yaptıkları iddiası üzerine ada ülkesinde hukuki süreç başlamış ve geçtiğimiz günlerde Rum lider meclis komisyonunda ifade vermişti. Konunun bir diğer boyutu, AB Komisyonu’nun dikkat çektiği, AB ülkesi vatandaşı olmayan birinin, “Altın Pasaport” alıp Schengen Bölgesi içinde seyahat özgürlüğü, yerel seçimlerde oy kullanma, oturma ve çalışma hakkı gibi avantajlara sahip olması. Komisyon bu durumun özellikle güvenlik, kara para aklama, vergi kaçakçılığı ve yolsuzluk konularında istismara neden olduğunu ve endişe yarattığını paylaşmıştı. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, geçen yılın Kasım ayında Altın Pasaport uygulamasına son verse de daha önce yapılan başvuruların işlemlerini hala sürdürüyor. Komisyon geçtiğimiz günlerde tekrar Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni uyardı.

Meclis Komisyonu’na ifade veren Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis
“2013’de cumhurbaşkanı olduğumda devletin kasasını boş buldum. Yatırım karşılığı vatandaşlık programının kriterlerini kolaylaştırdık. Bankalarda paraları batan yabancıların da dahil edilmesini sağladık.

Ülke mali krize girdiğinde mümkün olan her şeyin yapılması gerek. Bu şekilde şu ana dek toplanan yatırımların tutarı 9 milyar 700 milyon Euro’yu geçmiş durumda. 2013 yılında ülkenin içinde bulunduğu ağır mali krizi aşmak bakımından bu gerekliydi ve yasa dışı bir işlem değil.”

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Başpiskoposu 2. Hrisostomos’un Araştırma Komisyonu’na verdiği ifadeden
“2013’teki mevduat kesintileri sonrası Kilise 128 milyon Euro zarara uğradı. O nedenle yatırım karşılığı vatandaşlık uygulamasını takip etmeye başladık.”

II. Hrisostomos yatırım karşılığı vatandaşlık verilmesi için bakanlara kaç istek mektubu gönderdiği sorusuna “o kadar çok mektup gönderdim ki, hatırlamıyorum. 10, 15, 20 olabilir” şeklinde yanıt verdi.

Altın Pasaport skandalın ardından istifa eden Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Parlamentosu Başkanı Dimitris Şilluris
“Kıbrıs halkına verilen bu hoş olmayan imaj ve vermiş olabileceği zarar nedeniyle özür dilerim… Sözlerim bağlamından koparıldı. Herhangi bir yasayı çiğnemediğime inancım tam.”

Karalayanlar

AB pasaportları için dünya çapında büyük bir pazar bulunuyor. Kıbrıs ise pasaport karşılığında nakit parayla ticaret yaptığı gerekçesiyle Avrupa Komisyonu tarafından bir kez daha uyarı aldı. Al Jazeera’nın Ekim 2020’de The Cyprus Papers Undercover ismiyle yayımladığı belgesel, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde bir yolsuzluğu ortaya çıkarmıştı. Belgeselde, skandalın ardından istifa eden Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Parlamentosu Başkanı Dimitris Şilluris, kara para aklamaktan hüküm giymiş, Kıbrıs pasaportu almak isteyen bir Çinli iş insanının aracısı gibi davranan Al Jazeera muhabirine yardım etme vaadinde bulunuyordu. Şilluris belgeselde, sabıkalı olduğu için başvuruda bile bulunamayacak iş insanının Kıbrıs pasaportu alabilmesi için hangi yöntemlerin izlenebileceğini anlatıyordu.

Dünyanın en güçlü pasaportları arasında 13. sırada yer alan Kıbrıs pasaportu sayesinde AB vatandaşı olan kişiler; yerleşme, mülk edinme, iş kurma, yerel seçimlerde oy kullanma, seyahat özgürlüğü gibi avantajlara sahip oldu.

Kraliçe Elizabeth tarafından statüsü onaylanan tek Türk hukukçu, Crown Court’da yarı zamanlı hâkim Alper Ali Rıza, Cyprus Mail
“Altın pasaport skandalı, yanlış bir isimlendirme. Pasaport, vatandaşlığın kanıtıdır. Dolayısıyla skandal, ‘vatandaşlık skandalı”dır. Vatandaşlık satmak, ‘seyahat belgesi’ satmaktan daha korkunçtur. Vatandaşlık normalde doğum, ebeveynlik veya uzun süreli ikamet yoluyla elde edilir, çünkü bunlar, bireyi vatandaşı olduğu ülkenin toplumuna bağlayan birer aidiyet duygusuna işaret eder(...) Hata AB’dedir çünkü anlaşmalar, vatandaşlık konularında yetkiyi yalnızca üye devletlere devretmiştir.”

Ana muhalefet partisi Emekçi Halkın İlerici Partisi (AKEL):
“Vatandaşlık programını pasaport satan bir sektöre dönüştürerek ülkeyi rezil eden bu skandaldan Anastasiades hükümeti siyasi olarak sorumludur. Yıllardır sorunları ve AB’nin uyarılarını gizlediklerini, tedbir almakta geciktiklerini asla kabul etmediler.”

Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Yolsuzlukla Mücadele Grubu Kampanyalar Koordinatörü Eka Rostomashvili
“Bu programla, ülkelerinin hazinelerini yağmalayanlar dahil, yolsuzluğa bulaşmış insanlara AB’de güvenli bir sığınak sağlandığını görüyoruz. Bu kişiler ayrıca üye ülkeleri de yozlaştırma riski taşıyorlar.”

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen
“Avrupa değerleri satılık değildir.”

Gerçek Ne?

Avrupa Komisyonu Altın Pasaport konusunda Kıbrıs’ı bir kez daha uyardı. Ülkeye 2,5 milyon Euro ödeme yapanlara Altın Pasaport verilen ve böylece Kıbrıs ve AB vatandaşı olmayı sağlayan uygulama; ülkenin iç gündemini yolsuzluklarla, AB tarafını ise usulsüz pasaport verilmesiyle meşgul ediyor. Avrupa Birliği üyesi olan ülkenin vatandaşı olmak demek AB vatandaşı olmak anlamına da geliyor. Yani bu, diğer AB üyesi 27 ülkede de serbestçe dolaşmak, iş yapabilmek, ikamet edebilmek demek.

Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis, 2013'teki ağır mali kriz nedeniyle acilen ihtiyaç duyulan 9.7 milyar Euro’nun Altın Pasaport uygulaması sayesinde karşılandığını belirtmişti. Ancak yolsuzluğa bulaşmış, suç geçmişi olan pek çok kişinin de bu şekilde AB vatandaşı olduğu belirtiliyor. AB Komisyonu geçtiğimiz ekim ayında bunun kabul edilemez olduğuna, AB ile hiçbir ilgisi olmayan insanlara bu uygulama ile pasaport verilemeyeceğine dair ada ülkesine yaptığı uyarı sonrası Güney Kıbrıs Rum Yönetimi bu uygulamaya son verdiğini açıklamıştı. Ancak ülkede, o vakte kadar yapılan başvurular işleme alınmaya devam ediyor. Bunun üzerine AB Komisyonu’ndan yeni bir uyarı geldi ve bu durumun devam etmesi halinde Avrupa Adalet Divanı’na konunun götürülmesinin söz konusu olacağı belirtildi.

Cyprus Mail gazetesinden bir köşe yazarı ise Adalet Divanı’ndaki davanın yıllar süreceğini, bu süre zarfında Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Altın Pasaport vermeye devam edeceğini, buradan elde edilecek kazancın Adalet Divanı’ndan alınacak cezadan daha yüksek olacağını yazdı. Kaynak ↗

Deutsche Welle’nin haberine göre AB üyesi Kıbrıs, 2007 yılından 2020’nin sonuna kadar binlerce AB üyesi olmayan ülke vatandaşına yasa dışı olarak Kıbrıs pasaportu verdi. İddiaları soruşturmak üzere bir araştırma komisyonu kuruldu ve komisyonun başkanı Myron Nikolaos, skandala, politikacıların, avukatların, din adamlarının yanı sıra devlet memurlarının da karıştığını söyledi.

Soruşturma neticesinde 6 bin 779 vaka incelendi ve çoğu Rusya ve Çin vatandaşı olan pasaport başvurularının %53’üne yani 3 bin 609 kişiye yasa dışı olarak Güney Kıbrıs Rum Yönetimi vatandaşlığı verildiği tespit edildi. Bu soruşturmalar, Avrupa Birliği’nin de talebiyle 9 ay sürmüştü. Ayrıca skandal sonrası 25 yabancı yatırımcının aldığı "altın AB pasaportları" iptal edilmişti. Bunlar arasında dokuz Rus, sekiz Kamboçya ve beş de Çin vatandaşı vardı.

İngiliz gazete The Guardian’ın 2017 yılında yer verdiği habere göre; Rus parlamentosundan bir eski milletvekili ve Ukrayna'nın en büyük ticari bankasının kurucularının da aralarında yer aldığı yolsuzlukla suçlanan yüzlerce milyardere Güney Kıbrıs Rum Yönetimi vatandaşlığı yani AB vatandaşlığı verildi.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nden Altın Pasaport’a nasıl başvuruluyordu?
2 milyon Euroluk gayrimenkul satın alan veya 2 buçuk milyon Euroluk şirket ya da devlet tahvili yatırımı yapan kişiler AB üyesi Kıbrıs vatandaşlığını almaya hak kazanıyordu. Uygulamadan yararlanmak için dil bilme ya da ikamet ibrazı şartı bulunmuyordu. Bu pasaportu alanların yedi yılda bir ülkeye giriş yapması yeterli oluyordu.

Yolsuzluk nerede?
AB Komisyonu’nun, itirazları Avrupa Birliği vatandaşı olmayanlara ve suça karışmış kişilere Kıbrıs vatandaşlığının verilerek otomatikman AB vatandaşı olmaları yönünde şekillenirken, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi parlamentosunda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis hakkında bu konuda yolsuzluk iddiaları da gündeme gelmişti. Şubat 2021’de Rum liderin meclis komisyonunda Altın Pasaport uygulamasından kişisel kazanç sağladığı ve görevini kötüye kullandığı iddialarına karşılık ifadesi alınmıştı. İddialara göre Anastasiadis’in daha önce başında olduğu hukuk bürosu, çeşitli avukatların hazırladığı vatandaşlık başvurularını işleme koydu. Anastasiadis'in yıllar önce ayrıldığı söz konusu hukuk bürosu, şu anda kızları tarafından işletiliyor. Bir yeğeninin ise 2013-2019 yılları arasında İçişleri Bakanlığı'nda pasaport verilmesinden sorumlu birimde çalıştığı biliniyor.

NTV’nin haberine göre, konuyla ilgili soruşturma dokuz ay sürdü ve Haziran ayının başlarında tamamlanarak 780 sayfa ile 5 bin ekten oluşan rapor, sorumluların yargılanması talebiyle başsavcıya teslim edildi.

Avrupa’da “altın vize” veren ülkeler
Altın Pasaport yolsuzluğu olarak basında yer alan uygulama aslında Schengen Vize Ofisi’nde “altın vize” (golden visa) olarak geçiyor. Altın vize sunan ülkeler ise şöyle:

İspanya, Portekiz, Yunanistan, Kıbrıs, İtalya, Malta, İsviçre, Avusturya ve Belçika.

Yatırım koşuluyla oturma izni veren ülkelerin başvuru sahiplerinden talepleri ve sunduğu imkanlar farklılık göstermekle birlikte genellikle altın vize şartları; belirlenen miktarların altına düşmemek kaydıyla gayrimenkul satın alma, özel sektörde ya da banka mevduatına yatırım yapma ve/veya devlet tahvili alma olarak şekilleniyor.